Thư Mục

• Ca Dao
• Câu Đố
• Dân Ca
• Di Tích
• Lịch Sử
• Linh Tinh
• Nghệ Thuật
• Ngôn Ngữ
• Phong Tục
• Tín Ngưỡng
• Tục Ngữ/TN
• Văn Hóa

Tìm Bài Trong

Toàn Trang

Ca Dao Tục Ngữ bằng:

NHỮNG ĐỒNG TIỀN CỦA TRẦN THÁI TÔNG

Năm 1225, vị nữ quốc vương nước Đại Việt là Lý Chiêu Hoàng cởi long bào nhường ngai vàng cho phu quân. Kể từ đây, vương quyền họ Lý chuyển sang họ Đông A. Trần Cảnh lên ngôi hoàng đế, lần lượt lấy 3 niên hiệu:

- Kiến Trung: 1225-1231

- Thiên Ứng Chính Bình: 1232-1250

- Nguyên Phong: 1251-1258

Ngay từ khi mới lên ngôi, vua đã quan tâm đến vấn đề sử dụng tiền tệ mà trong Lịch Triều Hiến Chương Loại Chí đã ghi lại: “Năm Kiến Trung thứ 2... xuống chiếu định rằng dân gian dùng tiền với nhau thì một tiền là 69 đồng, gọi là tiền bớt, nộp lên thì 1 tiền là 70 đồng”.

Ngày nay giới sưu tập đã tìm thấy hai loại tiền Kiến Trung Thông Bảo đều đọc tròn, nhưng có đặc điểm thư pháp hoàn toàn khác nhau. Niên hiệu Kiến Trung còn gặp ở hai vị vua Trung Quốc là Đường Đức Tông, niên hiệu Kiến Trung (780-783) và Tống Huy Tông niên hiệu Kiến Trung Tĩnh Quốc (1101). Vậy những đồng tiền trên do ai đúc?

* Có một loại tiền Kiến Trung đã được các chuyên gia tiền cổ như TingFuBao, Ogawa Hiroshi... giám định là tiền thời Đường, tôi hoàn toàn đồng ý vì xem kỹ thấy có các đặc điểm sau:

            - Thư pháp trên đồng tiền chính là thư pháp được thể hiện trên các đồng tiền Trung Quốc đương thời: hai chữ “thông bảo” thì đã quá rõ; bộ “dẫn” trong chữ “kiến” không viết rõ như trong các đồng tiền sau này, lại viết giống bộ “sước” trong chữ “thông” trên cùng đồng tiền.

            - Vành, kích thước và các đặc điểm khác đều mang đặc điểm của các loại tiền cùng thời.

            * Loại xong đồng tiền vừa mô tả trên, còn lại một đồng tiền Kiến Trung đã được TingFuBao, Miuria Gosen... giám định là của Trần Thái Tông, song xem kỹ, sẽ nhận thấy có những đặc điểm rất kỳ lạ:

- Đồng tiền có vẻ dày dặn, cứng cáp, vành rộng... khác hẳn những đồng tiền thời Lý.

            - Thư pháp cũng khác hẳn, chữ nhỏ nét dày, hai chữ “thông bảo” rất giống như trong tiền Tường Phù Thông Bảo (loại chữ nhỏ) của Tống Chân Tông đúc vào niên hiệu Đại Trung Tường Phù (1008-1017)...

Và như vậy, đồng tiền Kiến Trung này có đặc điểm, thư pháp... hoàn toàn giống tiền Tường Phù của Đại Tống! Hay tiền này là do Tống Huy Tông đúc?

Chúng ta chưa rõ các chuyên gia tiền cổ nổi tiếng của Trung Quốc - Nhật Bản giải thích sự nhận định của mình như thế nào, nên đành phải lựa đường hỏi tra:

Xét rằng Huy Tông (1101-1125) nước Đại Tống là một nghệ sĩ bậc thầy, một hoạ sĩ hữu danh, một nhà cổ ngoạn say mê, một thư pháp gia nổi tiếng... mà những đồng tiền đúc thời vua này như các hiệu Sùng Ninh (1102-1106), Đại Quan (1107-1110), Chính Hòa (1111-1117), Trọng Hòa (1118) và Tuyên Hòa (1119-1125) đều mang nét ngự bút. Ngoài ra, Tống sử còn cho hay năm 1101, Tống Huy Tông đã có đúc hai loại tiền là Thánh Tống Nguyên Bảo và Thánh Tống Thông Bảo đều mang thư pháp của vua; và mới đây, giới sưu tập còn tìm thấy tiền Kiến Quốc Thông Bảo (Kiến Quốc là viết tắt 4 chữ của niên hiệu Kiến Trung Tĩnh Quốc 1101) cũng mang thư pháp của vua. Nếu Tống Huy Tông có đúc tiền Kiến Trung, hẳn nó cũng phải nằm trong dòng chảy những đồng tiền mang thư pháp “Huy Tông thủ”, đồng thời có những đặc điểm của tiền thời này; trong khi tiền Kiến Trung Thông Bảo thì khác hẳn.

Vả lại, khi mới lập triều, Trần Thái Tông đã ban chiếu “Định phép dùng tiền”, chắc chắn phải có đúc tiền để thực thi chiếu ban hành, đồng thời bố cáo thiên hạ niên hiệu đang trị vì đất nước. Lẽ nào phải sử dụng lại các đồng tiền triều Lý là của một vương triều mà mình đã cướp ngôi và tìm mọi cách thủ tiêu, tận diệt?

Tuy vậy, lời giải thích trên vẫn chưa đủ sức thuyết phục cho việc giám định tiền Kiến Trung Thông Bảo là do Trần Thái Tông đúc. May đây, còn có một chứng cứ khác. Đó là những đồng tiền hiệu Chính Bình...

Sách của TingFuBao, Miuria Gosen giới thiệu tiếp là đồng tiền Chính Bình Thông Bảo có đặc điểm hoàn toàn giống tiền Kiến Trung vừa bàn, đồng thời cũng giám định là của Trần Thái Tông.

Ở Nhật Bản cũng có niên hiệu Chính Bình (Shohei 1346-1370), song vào thời này, tại xứ sở hoa anh đào đang lưu hành rộng rãi các loại tiền Trung Quốc, nếu có đúc thêm thì cũng chỉ phỏng lại các loại tiền Khai Nguyên Thông Bảo, Tống Nguyên Thông Bảo, Hồng Vũ Thông Bảo... mang các đặc điểm riêng.

Năm 1995, hai nhà sưu tập tiền cổ ở Âu (Lê Văn Trị) và Mỹ (Nguyễn Văn Hữu) đã tìm thêm được hai đồng tiền Chính Bình Nguyên Bảo cùng đặc điểm với tiền Chính Bình Thông Bảo, chỉ khác ở chổ chữ “thông” được thay bằng chữ “nguyên” nhưng cùng thư pháp. Nhiều nhà nghiên cứu tai nghe nhưng mắt chưa thấy, tỏ vẻ hoài nghi: - E đọc nhầm từ tiền Hàm Bình Nguyên Bảo mà ra? Thưa không, hai bản rập của hai đồng tiền từ hai chân trời gởi về cho thấy chữ “chính” gồm chữ “chánh” ghép với bộ “phộc” rất rõ ràng!

Xét mỗi sự kiện lịch sử, cũng như sự xuất hiện của một đồng tiền, phải đặt vào tổng thể hài hòa của nó. Do vậy, mỗi đồng tiền trong các đồng tiền Kiến Trung Thông Bảo, Chính Bình Thông Bảo và Chính Bình Nguyên Bảo chính là một chứng cứ bổ sung cho đồng tiền kia để đi đến kết luận...

Tất cả chúng đều được đúc thời Trần Thái Tông! Song sự xuất hiện của những đồng tiền có đặc điểm lạ ở nước Đại Việt, nhưng lại mang sắc thái của một thể loại tiền thời Bắc Tống, làm tôi băn khoăn: phải chăng chúng là sản phẩm của những người thợ đúc tiền lành nghề ở phía bắc nước Đại Tống, lánh nạn Mông - Nguyên sang lập nghiệp ở nước ta?

Hình minh họa:  H 1: Tiền “Kiến Trung Thông Bảo” (lấy từ sách của Miuria Gosen)

                           H 2: Tiền “Chính Bình Thông Bảo” (lấy từ sách của Miuria Gosen)     

 Bài 2:

 NHỮNG ĐỒNG TIỀN NGUYÊN PHONG CỦA TRẦN THÁI TÔNG

                                                                                                          BS NGUYỄN ANH HUY    

...Người lính già đầu bạc,

Kể mãi chuyện Nguyên Phong...

Giặc Phật: hào hứng người xưa. Tiền cổ: bàn cãi đời nay... Tuy chỉ một hiệu tiền Nguyên Phong Thông Bảo, nhưng các nhà sưu tập đã tìm thấy hàng trăm loại có kích thước, chất liệu, thư pháp, đặc điểm và các nét chi tiết khác nhau. Chúng do ai đúc?

Niên hiệu Nguyên Phong thì chỉ gặp ở ba vị vua: Hán Vũ Đế (110-105 tr.CN), Tống Chân Tông (1078-1085), Trần Thái Tông (1251-1258). Chắc rằng Hán Vũ Đế không đúc tiền Nguyên Phong vì thời này tại Trung Quốc đang còn sử dụng hệ thống tiền Bán Lạng, Ngũ Thù. Các nhà nghiên cứu tiền cổ trên thế giới đều công nhận cả hai vị vua Tống và Trần đều có đúc tiền Nguyên Phong, nhưng là loại tiền nào thì cho đến nay vẫn chưa có sự thống nhất.

Ở Nhật Bản, vào niên hiệu Vạn Trị (Manji) thứ hai (1659) cũng có đúc nhiều loại tiền Nguyên Phong bằng đồng thau, nhưng chúng có những đặc điểm của tiền Nhật Bản đương thời như lỗ vuông rộng, vành đều đặn, vành của lỗ vuông ở mặt lưng thì bè rộng... thêm nữa, các Hán tự viết trên đồng tiền đều là kiểu chữ của Nhật đã cải biến như chữ “phong” viết giản lược ít nét chứ không phức tạp đa nét như chữ Hán trên đồng tiền Trung Quốc và Việt Nam.

Tất cả những đồng tiền Nguyên Phong Thông Bảo đều được đọc tròn. Chúng ta bắt đầu từ chữ “nguyên” nằm phía trên, và được biết Tống Chân Tông đã cho đúc tiền bằng đồng thau được viết theo cả ba lối chữ chân - triện - thảo, ngày nay rất dễ tìm thấy trong những lô tiền thời Tống.

Sách của TingFuBao, Miuria Gosen đều có giới thiệu hai mẫu tiền Nguyên Phong viết theo lối triện và giám định là của Trần Thái Tông. Tôi đồng ý với sự giám định đó.

Có một số loại tiền Nguyên Phong bằng kẽm, người thì cho là tiền Đại Tống, người thì xếp vào thời Trần, người cẩn thận thì chú là “unknown, inconnu...” hoặc “vô khảo phẩm, bất tri niên đại phẩm...”, riêng tôi thì cho rằng đó là tiền kẽm do chúa Nguyễn Phúc Khoát mua kẽm trắng của Hà Lan đúc tiền từ năm 1746.

Một vài đồng tiền Nguyên Phong bằng đồng đỏ, đường kính khoảng 22mm, đã phủ lớp gỉ nâu đen, phần lớn các nhà nghiên cứu đều cho rằng chúng được đúc tại An Nam nhưng không xếp được thời đại. Tôi giám định là tiền của chúa Nguyễn Phúc Thụ mua đồng đỏ của Nhật Bản đúc từ năm 1725.

Ngoài ra, còn rất nhiều loại tiền Nguyên Phong khác viết theo thư pháp lạ, kỹ thuật đúc không cẩn thận nên rất khó phân loại, ý tôi cho rằng chúng do dân gian đúc vào thế kỷ XVIII, vào thời đại mà nền kinh tế hàng hóa phát triển, mở cửa ngoại nhập... vấn đề đúc tiền thời các chúa Trịnh - Nguyễn không được quy hoạch...

Trở lại hai mẫu tiền của Trần Thái Tông, đúc bằng đồng thau, đường kính 23mm, rất giống loại tiền viết theo lối triện của Đại Tống. Xin chỉ rõ mấy nét để phân biệt:

- Chữ “nguyên” cũng viết triện như trong đồng tiền Đại Tống nhưng ở đồng tiền Trung Quốc thì bộ “nhân” viết hai nét rời và đồng quy vào nét nhất ở trên; trong khi ở đồng tiền Đại Việt thì hai nét này liền nhau tạo như một nét và có đoạn ngang hoàn toàn tách rời song song với hai nét nhất ở trên.

- Chữ “bảo” trong cả hai đồng tiền có tự dạng khác nhau ở bộ “bối” khi vuông khi tròn nhưng có chung một điểm ở bộ “miên” có mái nhà xuống rất thấp che đến cả nửa chữ “bối” phía dưới; trong khi ở đồng tiền Trung Quốc thì mái nhà cao ráo chỉ che ngang chữ “trân”.

- Đặc biệt, ở đồng tiền số 2, chúng ta còn thấy thêm chữ “thông” viết theo lối chữ chân rất rõ ràng, nhưng bộ “sước” có đuôi dài vắt qua phía bên phải tạo hai nét đối xứng nhau qua chữ “dũng”.

Hai loại tiền này rất hiếm, nhưng các nhà sưu tập lại tìm thấy hai loại tiền Nguyên Phong cũng có đặc điểm tương tự, song đường kính chỉ 20mm.

Những đồng tiền 20mm này, đã được Toda giám định là của Trần Thái Tông, còn TingFuBao thì không chấp nhận, nhưng cũng không giám định được. Riêng Miuria Gosen thì cho rằng tiền được đúc trong 10 năm chống Minh (1418-1427) để nghĩa quân sử dụng. Các nhà sưu tập và nghiên cứu sau này cũng đều cho là của Trần Thái Tông.

Xét rằng TingFuBao và Miuria Gosen không chấp nhận là tiền triều Trần, ắt có vấn đề cần làm sáng tỏ, song sự giám định của Miuria Gosen thì hoàn toàn nhầm lẫn. Riêng tôi, từ lâu đã cho là của Mạc Thiên Tứ đúc tại Hà Tiên từ năm 1736!

Bài đã đăng:

MỘT ĐỒNG TIỀN, MỘT NIỀM TỰ HÀO...

VỀ ĐỒNG TIỀN THỨ HAI CỦA NƯỚC VIỆT NAM

VỀ ĐỒNG TIỀN CỦA THÁI TỔ TRIỀU LÝ

BÀN VỀ TIỀN CỦA LÝ THÁI TÔNG

NHỮNG ĐỒNG TIỀN CỦA LÝ CAO TÔNG

LẤP LÁNH HỒN VIỆT

Lịch Sử Tiền tệ Việt Nam trên:

http://art-hanoi.com/collection/

Timeline and imperial coinage
of Vietnam

Thuan D.Luc, Vladimir Belyaev			26 September, 1998 last updates 29-Apr-04
VIETNAM - the nation is located in Southeast Asia west of the South China Sea. The word VIET means 'to traverse' or 'the name of a group of people lived in the delta of Hong river'. The word NAM means 'the South'. VIETNAM means 'to traverse to the South' or 'the Viet people in the South'. Vietnam has its country name changed throughout its history as follows.         The coins listed below are only the imperial Vietnamese copper issues in the Chinese cash style.         Coins with one of the listed below legends, made from non-copper metal, are non-regular issues (for example, common Minh Mang zinc coin). Also exists a lot of non-regular legends of copper coins.         All non-regular issues will be the subject of future investigations.   Designations:   - extremely rare - very rare - quite rare Other coins are common. - coin exist, but not mentioned in the historical chronicles - coin mentioned in the historical chronicles, but had never been seen - there is Chinese coin with the same legend - click to read coin description.
Name of Nation		Period of nation
NAME of Dynasty
Name of Emperor / Leader Years of reign	Reign title	Reign years	Coins legend	Rarity
Comments.
VAN LANG		2879 BC - 258 BC
HONG BANG DYNASTY
Kinh Duong Vuong Lac Long Quan (Lac Dragon Lord) 18 Hung Vuong (18 Hung kings)
The ancient Annals of Vietnam recorded that Hung King named his realm as Van Lang and establised his capital in Phong Chau (Province of Son Tay, North Vietnam now).
AU LAC		257 BC - 207 BC
THUC DYNASTY
An Duong Vuong (King An Duong)
Thuc Phan (King An Duong), the ruler of a kingdom named Nam Cuong (Southern frontier) comprising Cao Bang in North Vietnam and part of Kuang-hsi of China. Thuc dethroned the 18th Hung King, conquered Van Lang and founded Au Lac.
NAM VIET     (Nan Yueh)		208 BC - 111 BC
TRIEU DYNASTY
Trieu Da 208 BC - 136 BC Trieu Van Vuong 136 BC - 124 BC Trieu Minh Vuong 124 BC - 112 BC Trieu Ai Vuong 112 BC - 112 BC
Trieu Duong Vuong 111 BC - 111 BC	Canh Duc
When Ch'in Emperor Shih Huang Ti who ruled the Northern of China and went down to the South to conquer the "Hundred Yueh" (Bach Viet) died, Ch'in Commissioner Trieu Da defeated King An Duong, gained control of Yueh lands (Kuang Tung, Kuang-hsi) and founded Nam Viet which was from Hsi River of China to Ma river of Au lac.
GIAO CHI     (Intertwined feet)		111 BC - 202 AD
CUU CHAN     (Nine Verities)
NHAT NAM     (South of the Sun)
UNDER CHINESE WESTERN HAN DYNASTY
Trung Sisters
Han defeated Trieu and organized the lands of Nam Viet into 9 prefectures. Prefectures of Giao Chi, Cuu Chan and Nhat Nam were in Viet Nam, the others were in China.
GIAO CHAU     (Giao Province)		203 - 544 AD
-        UNDER CHINESE EASTERN HAN & WU (THREE KINGDOMS) DYNASTIES
Lady Trieu
-       -       -       -        UNDER CHINESE JIN - SONG - QI - LIANG - SUI DYNASTIES
In 203 AD Han changed the name of the southern part of Nam Viet to Giao Chau. Then in 226 AD Wu divided Giao Chau into two parts: from the north of Hop Pho (Ho-p'u of Kuang-hsi) up was called Kuang Province and from the south of Hop Pho was called Giao Chau.       Finally, in 264 AD Wu reorganized Nam Viet's land, Giao Chau was comprised of Hop Pho, Giao Chi, Cuu Chan and Nhat Nam; Kuang Province was comprised of Nan hai, Ts'ang wu and Yu lin.
VAN XUAN     (Ten thousands Spring Times)		544 - 603 AD
Ly Nam De	Thien Duc
In 541 Ly Nam De drove Liang Governor of Giao Chau out of the province, proclaimed himself the emperor of Nam Viet and published the name of his realm as Van Xuan.
Trieu Viet Vuong Ly Phat Tu
Ly was defeated by Sui dynasty. Van Xuan was under Chinese Sui dynasty.
AN NAM DO HO PHU     (The Protectorate of Annam)		603 - 909 AD
In 679 Chinese dynasty Tang changed the name of Giao Chau to An Nam Do Ho Phu. An Nam means Pacified South. In 938 Ngo Quyen defeated the Southern Han‘s army with the Battle of Bach Dang River and opened an era of independence.
-       -       -        UNDER CHINESE SUI - TANG - Later LIANG - Southern HAN DYNASTIES
Mai Thuc Loan Phung Hung (The Great Father and Mother King) Khuc Thua Du Khuc Thua My Khuc Hao Duong Dien Nghe Ngo Quyen
DAI CO VIET		968 - 1054 AD
Dai is a Chinese word Ta meaning Great, Co is a Vietnamese word meaning Great also. The Emperor could change reign title several times.
DINH DYNASTY
Dinh Bo Linh 970-979	Thai Binh	970-979	Thai Binh Hung Bao
Dinh Phe De
LE DYNASTY
Le Dai Hanh 980-1005	Thien Phuc	980-988	Thien Phuc Tran Bao
	Hung Thong	989-994
	Ung Thien	994-1005
Le Trung Tong 1005-1005	Long Viet	1005-1005
Le Long Dinh 1005-1009	Ung Thien	1006-1008
	Canh Thuy	1008-1009
LY DYNASTY
Ly Thai To 1010-1028	Thuan Thien	1010-1028	Thuan Thien Dai Bao
Ly Thai Tong 1028-1054	Thien Thanh	1028-1033
	Thong Thuy	1034-1038
	Can Phu Huu Dao	1039-1041	Can Phu Nguyen Bao
	Minh Dao	1042-1043	Minh Dao Nguyen Bao
	Thien Cam Thanh Vu	1044-1048	Thien Cam Nguyen Bao
	Sung Hung Dai Bao	1049-1054

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

Kỹ Thuật Truy Tầm

Sưu tầm Nhạc Dân Ca