| |
Lễ
hội cướp cầu vùng Yên Thế
Hàng năm, cứ vào tháng giêng âm lịch, các làng Ngọc Cục (Việt Ngọc), kép
Thượng (Lam Cốt), Phúc Lễ (Phúc Hòa), Làng Lý (Ngọc Lý)... thuộc miền hạ
Yên Thế, nay là huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, mở hội cướp cầu mừng xuân.
Hình thức tổ chức tùy theo làng lớn, làng nhỏ mà cách làm khác nhau.
Làng nhỏ chia làm 2 giáp, làng vừa thì 4 giáp, theo lượng người mà phân
chia. Những trai đinh dự thi thường là người cường tráng, nhanh nhẹn.
Hình thức trang phục tùy thuộc sự quy định của từng làng. Có làng người
dự thi cởi trần, đóng khố lụa đủ màu sắc xanh đỏ sặc sỡ, tay cầm một
chiếc móc có cán dài. Có làng lại để cho trai đinh mặc quần áo, chít
khăn màu trên đầu, ngang lưng thắt bao lụa các màu rực rỡ, tay không
dùng để cướp cầu.
Ðịa điểm làm nơi cướp cầu có khi là sân đình là bãi rộng cửa đình, hay
bãi rộng bên đình. Vào giờ lễ hội cướp cầu, trai đinh các giáp vạm vỡ
trong trang phục nhiều màu sắc rực rõ, chắc khỏe, đứng tề chỉnh, trang
nghiêm trước sân đình với khí thế hừng hực, quyết thắng.
Ông cai đám mặc áo dài quần chùng tề chỉnh, đầu đội khăn điều uy nghi
dõng dạc chúc tụng gieo cầu:
"Dân làng ai mở hội cướp cầu
Chúc cho tốt lúa sai cau
Chúc cho trai gái lấy nhau thuận hòa
Chúc cho tốt bông tốt hoa
Chúc cho làng xóm trẻ già bình yên"
Vừa dứt xong các trai các giáp dạ ran, ông gieo cầu xuống. Quả cầu được
sơn son thiếp vàng, màu sắc rực rỡ, hấp dẫn. Trai các giáp xô nhau cướp,
ngăn chặn, luồn lách tranh cướp lấy cầu đỏ ôm được vào lòng. Ðây là cả
một sự vật lộn, tranh giành, đua chen khá quyết liệt, đòi hỏi không chỉ
có lực, mà còn phải có trí, có mưu, dũng mãnh mới mong giành phần thắng.
Trong khi đó, chiêng trống của làng giục giã liên hồi, rộn ràng, sôi nổi,
dân làng của các giáp đứng quanh đông đảo vòng trong, vòng ngoài. Trẻ em
còn leo lên cả các cây cao quanh đó xem. Người người già trẻ gái trai cổ
vũ, hò reo khích lệ trai đinh giáp mình, làng mình phải giành giật cướp
cho được cầu, phải giữ cầu cho chặt.
Các đám tiếp tục khích lệ, cổ vũ, xướng xuất: "Bớ giáp Ðông... Bớ giáp
Ðoài... Tất cả sức trai - Giờ cướp cầu đã đến - Hai bên cùng phải tiến -
Khi quả cầu lăn - Chớ có lui chân - Phải giành phần thắng". Cứ sau mỗi
câu là trai tráng, dân làng hòa theo reo hò rộn rã, tưng bừng, sục sôi.
Ðược cổ vũ như tiếp thêm sức mạnh, trai đinh các giáp càng dũng mãnh xô
nhau tranh cướp hết sức _ go, quyết liệt. Giáp nào cũng quyết thắng
khiến hội cướp cầu càng thêm hấp dẫn. Cuối cùng, trai đinh giáp nào cướp
được cầu, ôm lấy, chạy vào đặt được trong cung đình là thắng cuộc. Cuối
cùng, quả cầu được đặt đúng vị trí tôn nghiêm. Cả giáp, cả làng, cả hội
đều vui sướng. Chiêng trống rền vang dồn dập, liên hồi, người người già
trẻ gái trai reo hò vang cầu trường. Giáp thắng cuộc được làng thưởng và
mừng vì năm ấy cả làng, cả giáp gặp may, bình an, làm ăn phát đạt, giàu
sang, thịnh vượng...
|
