Ô ăn quan
nguồn: Việt Nam Cây Đa


Ô ăn quan là một trò chơi rất phổ biến của trẻ em gái, từ Bắc vào Nam. Ngày xưa, chúng tôi chỉ hay gọi ngắn gọn là trò chơi "ô quan". Đây là trò chơi rất đơn giản, dễ chơi nhưng cũng vô cùng lý thú.


Trước tiên, vẽ một hình chữ nhật, sau đó chia hình chữ nhật làm đôi theo chiều dài, rồi chia tiếp theo chiều rộng thành năm phần đều nhau. Như vậy mỗi một bên sẽ có năm ô vuông nhỏ. Phải ước lượng làm sao mỗi ô vuông này đủ lớn để những viên sỏi có thể nằm gọn ghẽ trong đó. Vẽ tiếp hai vòng cung ở hai đầu của hình chữ nhật, đó là hai ô quan. Thế là chúng ta đã có được một bàn để chơi ô ăn quan rồi đó! Tiếp đến và có lẽ quan trọng nhất, đó là phải tìm được đủ những viên sỏi. Bàn ô ăn quan đơn giản nhất là mỗi ô vuông có năm viên sỏi, cộng với hai viên sỏi lớn hơn đặt ở hai ô quan. Các bạn nhớ tìm cho đủ sỏi để chơi nhé! Đôi khi chúng ta cũng có thể chơi bằng đá xanh loại nhỏ, gạch vụn, thậm chí là hạt na (hạt mãng cầu), hay bất cứ thứ gì tương tự có thể chơi được. Lúc tôi còn nhỏ, tôi đã cất công đi tìm những viên sỏi nhẵn, đẹp và có độ lớn gần bằng nhau để dành làm một bộ đồ chơi ô ăn quan của riêng mình. Thế là bắt đầu chơi thôi!

Hai người chơi ngồi đối diện nhau ở hai bên. Sau khi dàn quan, quân vào đúng vị trí, hai người sẽ oản tù tì (xì xầm) để xem ai đi trước. Người đi trước sẽ tùy ý chọn một ô, lấy quân trong đó rải đều theo chiều nào cũng được, mỗi ô một viên, tất nhiên là rải cả vào ô quan nữa. Rải đến hòn sỏi cuối cùng, nếu bên cạnh là một ô quân khác, thì người đang chơi sẽ được nhặt tiếp tục quân trong ô bên cạnh đó để rải đi. Cứ thế tiếp tục rải. Nếu viên sỏi cuối cùng dừng lại, bên cạnh là một ô trống, thì người đang chơi sẽ chặp (đập tay vào ô trống đó) và được ăn quân của ô kế bên. Thu quân vừa ăn được ra ngoài bạn nhé! Thế là quân đó đã thuộc về mình rồi! Thú vị nhất là chúng ta được chặp nhiều lần cùng một lúc (cứ cách một ô trống lại có quân), như thế không khéo là được ăn tất đấy! Hoặc cũng có thể chúng ta may mắn ăn được ô quan (tức là đến viên cuối cùng, trống một ô là đến ô quan đó), chú ý là ô quan càng có nhiều quân trong đó thì càng thắng lớn nhé! Tuy nhiên, nhiều khi người chơi không gặp may khi viên cuối cùng rơi trúng vào bốn ô ở hai đầu liền kề ô quan. Như thế là đứng, là chết nhé, không được đi tiếp nữa! Trong cả 2 trường hợp, dù bạn được ăn quân hay bạn bị đứng, thì cũng phải nhường cho người đối diện đi nhé, vì đến lượt của bạn ấy rồi mà!

Người đối diện cũng đi quân giống như ở trên. Cứ thế 2 bên thay phiên nhau rải quân, rồi ăn. Đến khi nào ăn hết quân, hoặc ăn hết 2 quan ở 2 đầu, thì có nghĩa là trò chơi đã kết thúc. Thường có câu:"Hết quan tàn dân thu quân kéo về", để nói trong trò chơi này đó. Quân của bên nào thì bên ấy thu về. Sau đó tính xem ai có nhiều quân hơn, quan trong ván ô ăn quan đơn giản thì được tính là 10 quân. Hết ván này, lại bày ra ván khác chơi tiếp. Ai thiếu quân, hoặc thiếu cả quan do đã bị bên kia ăn hết, thì phải vay (mượn) cho đủ, xem như thiếu nợ.

Chơi ô ăn quan tuy đơn giản nhưng người chơi phải giỏi trong việc tính toán nên bốc ô quân nào để đi, và đi về hướng nào để được ăn nhiều nhất. Tuy nhiên lại có một điều luật được đặt ra khi chơi ô ăn quan là người chơi không được tính toán, khi người kia ngừng, đến lượt mình là phải bốc quân đi ngay, không chần chừ. Do đó, ô ăn quan đơn giản nhất với mỗi ô năm viên sỏi chỉ dành cho những em bé từ bốn đến bảy tuổi. Lý do là ô này rất dễ tính toán đối với những bạn lớn hơn. Càng lớn thì số quân trong mỗi ô càng tăng lên, để tăng độ khó và tăng sức thú vị cho trò chơi. Và như thế là mỗi lượt đi quân cũng rất lâu nhé! Vì thế mà trò chơi này cũng yêu cầu một sự kiên nhẫn rất lớn ở hai người chơi và những người cùng xem.


Tôi còn nhớ ngày nhỏ, trò chơi ô ăn quan này là một trong những trò được yêu thích nhất của lũ trẻ chúng tôi. Ô quan có thể chỉ cần vẽ nguệch ngoạc bằng phấn trên nền sân nhà, rồi ngồi bệt xuống mà chơi mê say. Lớn hơn một chút (là học cấp hai đó), hình như trò này không được các bạn tôi ưa chuộng nữa. Thế là tôi bày ra trong nhà, rủ chị và bố mẹ cùng chơi. Mẹ bên phe tôi, bố bên phe chị. Quân là những hạt na đã được tôi rửa rất sạch. Còn bộ ô ăn quan bằng sỏi đẹp đẽ của tôi thì đã được cất vào trong tủ đồ chơi vì không đủ quân số. Cả nhà nhộn nhạo vì một trò chơi con trẻ. Tuy nhiên không phải lúc nào hai chị em chúng tôi cũng chỉ muốn giành chiến thắng về cho mình. Nhiều lần chị tôi có cơ hội gom hết quan quân về nhà, nhưng nhìn thấy đôi mắt rơm rớm nước mắt và cái mặt bí xị của tôi, thế là chị lại giả vờ không nhận ra đường ăn và đi một đường khác. Lúc đó tôi không biết, đã reo lên như một đứa trẻ và chê chị chẳng tinh ý nhìn thấy cách thắng tôi. Sau này nhờ bố và mẹ nói cho tôi biết là chị nhường tôi, tôi thầm cảm ơn chị, cảm ơn trò chơi ô ăn quan này, đã cho tôi thấy được chị yêu thương tôi biết nhường nào! Giờ chị đã lấy chồng ở một nơi xa, lại sắp sinh em bé nữa. Tôi ngồi đây chơi ô ăn quan một mình, lòng luôn thầm mong chị mạnh khỏe và hạnh phúc!

22/11/2006

TV