Home T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 

Ḥ Nam Bộ

Trần Trọng Trí

Lùi vào quá khứ, ba trăm năm trước, khoảng cuối thế kỷ 17, khi người Việt đặt chân xuống đồng bằng Cửu Long khai sơn phá thạch để lập nghiệp cũng là lúc họ phát huy bản lĩnh, khí phách của dân tộc Việt Nam có truyền thống văn hiến lâu đời. Trước khi gieo hạt giống làm nảy nở mùa màng, họ đă gieo tục ngữ ca dao, tiếng ḥ, điệu hát.

Có thể nói thức ăn tinh thần chính của dân Nam Bộ trong buổi đầu là tiếng ḥ câu hát. Những điệu ḥ cấy lúa, ḥ quốc sự, ḥ lờ, đă làm thổn thức, xao xuyến ḷng người từ xưa đến nay vẫn c̣n văng vẳng bên tai. Những cuộc ḥ làm bớt nặng nhọc trong lúc cày bừa, sạ tỉa giữa nơi nước mặn, đồng chua, làm phấn khởi tinh thần trước cảnh thiên nhiên, đồng thời là đầu mối cho duyên t́nh trai gái dẫn tới những cuộc vuông tṛn vàng đá trăm năm.

Tiết điệu và âm điệu


Tiết điệu trong câu ḥ biến đổi khá nhiều, nhưng có thể gom trong hai điệu chính: Ḥ huê t́nh, tức là hát chậm và kéo dài ra, c̣n ḥ lăn, tức tiếng hát mau và ngắn lại. Dù ḥ huê t́nh, ḥ lăn hay hàng chục điệu ḥ khác biệt của mỗi địa phương Sa Đéc, Tháp Mười, G̣ Công, Rạch Giá, Hà Tiên, Cai Lậy, Tiền Giang… người mộ điệu ḥ bao giờ cũng sành cung đoạn, âm giai. Họ không bao giờ chịu hạn chế lời ca trong một điệu, ḥ tuỳ hứng mà sáng tác, tuỳ nội dung mà định h́nh thức của nốt nhạc. Nhưng luôn luôn, họ có cung đoạn riêng để quyết định cho sự hô ứng, cho lúc nghỉ ngừng. Chúng ta thử nghe một câu ḥ lục bát:

“Ḥ… ơ… ơ… ờ… ờ…
Gió đưa con buồn ngủ lên bờ… ờ… ờ… ờ…
Mùng ai có rộng… ờ… ờ… ờ… cho tôi ngủ nhờ một đêm… ờ… ờ…”


Và một câu dài trong lục bát biến thể:

“Ḥ… ơ… ơ… ờ… ờ…
Vận bạc t́nh bất hủ… Nhơn phi nghĩa bất giao… ờ… ờ… ơ…
Anh nguyền thưởng bận một dao… ơ… ơ… ơ… ơ…
Răn người ḷng dạ mận đào lố lăng… ơ… ơ… ơ… ơ”


Thử nghe một anh trỗi giọng và một cô hoà điệu tiếp theo. Đây là câu của giới nam:

“Ḥ… ơ… i… i… i… Thấy em có cái g̣ má hồng hồng… ́… ́… ́…
Hoà hơ… ơ… ơ
Phải chi em đừng mắc cỡ…
Hoà hơ… ơ… ơ
Đừng mắc cỡ, th́ anh xin bồng… em hôn…i… i… i…”


Và đây là câu của nữ giới hoà theo:

“Ḥ… ơ… ơ… ơ… ứ… ứ…
Chuyện vợ chồng đâu có khá bôn chôn… ư… ư…ư…
Hoà hơ… ơ… ơ
Anh thương em nên dè dặt… ư… ư… ư…
Hoà hơ… ơ… ơ
Chớ để thiên hạ đồn không hay… ư… ư… ư…”

Tiếng dùng và cách xưng hô khi ḥ.


Trong điệu nghệ ḥ, riêng có một số từ ngữ nghe lạ tai và vài cung cách xưng hô tự do. Thí dụ bên nữ cất giọng trao t́nh trước:

“Ḥ… ơ… ơ… ơ… ơ…
Em đến đây kiếm anh như con c̣ trắng bay cao… ơ… ơ… ơ
Này bạn ơi… C̣n thân em đâu khác thể… ơ… ơ… ơ… ơ…
… Đâu khác thể v́ sao trên trời… ơ… ơ… ơ…”


Giọng ḥ thiệt hay, có nhiều bỡn cợt lơi lả, nhất là ở cuối câu cái hơi ngân dài như nói lên một niềm lưu luyến. Câu ḥ có ư kèo trên và khó đối. Phía bên nam vẫn không chịu thua, vừa nghĩ câu ḥ đối lại ngay:

“Ḥ… ơ… ơ… ơ… ơ…
Thân anh như tấm da trời… ơ… ơ… ơ…
Ơ… ḿnh ơi, bốn mùa sương lạnh… ơ… ơ… anh không rời v́ sao… ơ… ơ… ơ…”


Nếu chúng ta là những người chưa sành điệu, tất sẽ lạ lùng qua cách xưng hô “bạn ơi”, “ḿnh ơi” quá tự do đến mức “sỗ sàng”. C̣n những tiếng khác nữa như: “Này bậu ơi”, “Này người nghĩa ơi”, “hai đứa ta”, “đôi ta”… được xưng hô một cách thân mật tự nhiên. Người ta không bắt lỗi nhau và coi như cuộc trao đổi tâm t́nh chân chính.........

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 10/19/17