| |
B�nh T�t Qu� Hương
Ho�ng Lộc
S�u bảy lần Xu�n về Tết tới, xứ người, thiệt kh�ng kiếm đ�u ra một l�t
b�nh t�t ra hồn! Ở một th�nh phố hiếm người Việt như ri � mỗi đầu năm
�m lịch, v�i qu�n b�n thực phẩm � Đ�ng cũng b�y b�n b�nh t�t. Nhớ qu�,
t�i đ� từng mua thử v�i đ�n, h�ng năm, để gọi l� ăn lại m�n b�nh truyền
thống qu� nh�. Ăn b�nh t�t, nỗi nhớ c�ng th�m �c chiến!
Cứ một đ�n b�nh t�t nơi đ�y, g�i chừng non nửa lon nếp, cộng th�m đậu
xanh, thịt nạc, được b�n với gi� 8 đ� la. Nh� bốn mạng, một đ�n, t�t d�
xẻn t�m l�t. Vị chi, một c�i Tết, t�i được ăn đ�ng bốn l�t b�nh mỏng
d�nh. Cứ gi� ni, hai đ�n b�nh xứ người, nếu g�i nấu b�n qu�, gia đ�nh
t�i sẽ c� hơn ba mươi đ�n b�nh lớn?
T�i ở Trường Lệ, Bắc ngoại � Hội An. Từ nh� t�i đi bộ v� phố, mười ph�t
tới trung t�m. Ấy vậy m� b�nh t�t phố v� b�nh t�t ngoại � c� kh�c nhau.
C�i kh�c dễ thấy l� l�t b�nh ngoại � bao giờ cũng lớn hơn b�nh phố.
Phải chăng người trong phố kh� giả hơn, ăn uống chỉ chuộng c�i ngon,
kh�ng mấy để � tới c�i lượng? Đ�n b�nh nhỏ dễ t�t (kh�ng bị bể nh�n),
dọn đ�i kh�ch coi đẹp mắt...
Replica Watches Cha t�i thường lo một ang nếp từ đầu th�ng chạp. Lu�n lu�n, �ng cụ chọn
loại nếp ba th�ng � mắc ch�t cũng ưng. Nhớ, c� năm, t�i phải đạp xe l�n
tận Phong Thử, t�m mua cho ra thứ nếp nớ. Chừng hai mươi th�ng chạp,
ch�ng t�i đi xin v�i c�y trảy đ�, loại dẻo � d�n c�u thường d�ng c�u
ống. Loại ni thường được trồng b�n bờ ao để giữ đất. Lựa trảy c� l�ng
d�i, để c� thể tướt những sợi lạt mỏng. Tối kỵ những đoạn trảy nhặt
l�ng, kh� tướt v� dễ lải v� g�y ở mắt.
Ch�ng t�i chẻ đoạn trảy bằng dao, m�c ra từng sợi lạt như lạt lợp nh�
nhưng d�i gấp hai ba lần, rồi tướt những sợi ấy ra nhiều sợi mỏng hơn.
Một đ�n b�nh lớn ngoại � tốn từ mười tới mười hai sợi lạt, cứ vậy m�
t�nh. Tướt xong, ch�ng t�i thui sơ lạt qua một nhắm rơm kh� đốt ch�y,
để l�m sạch c�c chỗ xơ, vừa l�m dẻo lạt nhờ hơi lửa. Xong đ�u đ�, treo
c�c b� lạt ở gi�n bếp, chờ ng�y g�i.
Những thợ tướt lạt chuy�n nghiệp th� l�m việc suốt th�ng chạp, để đủ lạt
b�y b�n khắp phố. V� cũng từ nửa th�ng n�y, Hội An c� th�m một nghề:
b�n l� chuối. D�ng xe đạp, sớm tinh mơ, đạp tuốt l�n v�ng qu� Điện B�n,
Đại Lộc, Quế Sơn...mua l�, thồ về chợ phố, xếp từng xấp, cột lại � b�n
rất đắc � một lời một, hai. Hai mươi th�ng chạp tới Tết, một số người
ngoại � lại đi g�i b�nh thu�. X�m t�i, hai tay y�n h�ng g�i b�nh Ba H�a
v� Bốn Kh�, lu�n được thu� g�i với gi� cao. Coi mấy �ng anh ni g�i
b�nh, thiệt như chớp � nhưng dĩ nhi�n v� nhanh tay qu� đỗi, đ�n b�nh
kh�ng đẹp lắm. Khoảng hăm bảy hăm t�m Tết, cha t�i mua l� chuối về phơi
vừa h�o, khắp r�o nh�. Những năm sau n�y, t�i l�n vườn chuối �ng bạn
Phạm Ph� Kha ở Điện Phước để xin mươi lăm t�u l�. B� cụ bạn Kha, sinh
thời, vẫn lấy c�u li�m giựt l� gi�m t�i. Ch�nh b�c đ� dạy t�i t�u sứ m�
gi� qu�, d�n kh� g�i � non, mỏng, ngắn đ�n � chỉ lựa c�c t�u vừa. V�
chỉ l� chuối sứ mới l�m da b�nh xanh mướt. L� chuối cau khiến m�u b�nh
v�ng chạch, kh�ng ai g�i.
Cũng thời điểm ni, mẹ t�i lo c�, ng�m, đ�i đậu xanh v� vo, ng�m, vuốt
nếp-để r�o. Thịt heo ba chỉ, cắt d�i bằng đ�n b�nh, lớn cỡ hai ng�n tay
� được ướp muối, ti�u, tỏi v� �t vị tinh. T�i th� phụ tr�ch lau l�
chuối bằng khăn ướt, để rồi cha t�i rọc l�.
Cần ba lớp l� cho một đ�n b�nh. Một lớp tốt nhất, miếng y � c�n hai
miếng kia c� thể chấp bằng hai ba miếng. Ch�ng t�i rọc, lựa v� cột
ri�ng l� cho từng đ�n. Số c�n lại d�ng l� l� bịt đầu b�nh. Nhớ, l�
phải vừa h�o, yểu � nhờ nắng hoặc hơ lửa. Nếu kh�ng sẽ kh� c� thể bẻ
gập khi g�i hai đầu đ�n. Trước khi g�i, cha t�i trộn �t muối, dầu phụng
sống v� nếp � muối, ti�u v� đậu xanh. �ng cụ trải ba lớp l� tr�n m�m
đồng, bỏ sẵn sợi lạt dưới v� ngay giữa c�c lớp l�. D�ng ch�n ăn cơm m�c
nửa ch�n nếp đổ đều, lượng chừng bằng đ�n b�nh. Sau đ�, d�ng muỗng lớn
m�c đậu xanh rải l�n mặt nếp. Lấy một miếng thịt bỏ v�. Lại nửa ch�n
nếp phủ l�n. K�o hai m� l�, kh�o tay �p cả hai m� cho tới khi thấy tr�n
đ�n b�nh, d�ng sợi lạt đặt sẵn cột lại. Bẻ gập một đầu đ�n, dựng đ�n
b�nh l�n � lấy dao cắt bằng l�, sau khi th�m ch�t nếp nữa � rồi nhẹ
nh�ng gấp bốn cạnh l�, bịt đầu bằng hai hoặc bốn miếng l� chuối nhỏ v�
lấy sợi lạt thứ hai cột tạm. Đầu đ�n kia, lật ngược lại, rồi cũng l�m
tương tự. Richard Mille Replica Watches
Một đ�n b�nh vừa g�i, cha t�i chỉ cột sơ ba sợi lạt. V� c�ng việc của
t�i l� cột đều hơn mươi sợi cho đ�n b�nh. Từ mười hai tuổi, t�i đ� l�m
tr� n�y � n�n n�i kh�ng sợ bị ch� n�i d�c � t�i cột b�nh t�t nhất xứ.
Đừng tưởng dễ! Cột chặt tay l� b�nh sống ngay. Lỏng qu�, b�nh sẽ bị
nh�o � sau khi nấu, lạt siếc xục xịch kh� coi. Phải duốn sợi lạt cho
đẹp, dấu c�c m�i v� c�c n�t lạt được nằm đều đặn về một ph�a. Cả năm,
lại cột b�nh bằng lạt. Cho d� lạt mỏng v� dẻo, nhưng phải duối tr�n ba
trăm sợi như rứa, đố l�ng giữa ng�n tay trỏ phải của t�i kh�ng đỏ phồng,
bọng nước!
B� lại, thường � cha t�i cố � g�i đ�n cuối c�ng, lu�n c�n dư lại �t nếp,
đậu v� thịt. �ng cụ g�i một c�i b�nh chưng kh�ng ra chưng, � kh�ng phải
�, gọi l� để...nấu ăn thử. Tuổi thơ t�i đ� gắn liền với c�i b�nh ăn thử
ni � như những m�n ăn thử trước khi c�ng kiếng. Kỳ đời! C�c thứ ... ăn
trước �ng b�... hắn ngon chi lạ!
Th�ng chạp đủ, ch�ng t�i thả b�nh v�o sụp tối hăm ch�n Tết. Th�ng
thiếu, trước một bữa. Nồi b�nh lớn được g� bằng loại nh�m tốt nhất, c�
thể chứa tr�n năm mươi đ�n. C� ai đ� cứ việc gởi b�nh nấu gi�p, chịu
tiền củi. Cha t�i t�m sẵn củi từ th�ng mười, th�ng mười một �m, phơi
nắng tốt, dồn cả v�o cạnh chuồng heo. Gốc dương liễu, gốc bạc h� hoặc
keo t�y lu�n được ch�ng t�i chuộng. Củi dương đượm, bạc h� bốc k�m keo
t�y kh� ch�y nhưng giữ lửa. Nhớ qu� � hai cha con t�i đ�o gốc keo, gốc
tre quanh nh� � c�ng m�nh trần tr�ng trục, bửa chẻ đ� tỉ! C�i b�nh ăn
thử lu�n được thả ra sau ch�t, gần miệng nồi, dễ vớt... Hồi nhỏ, đ�m nấu
b�nh, t�i ngủ chập chờn v� n�. Cứ d�m chừng thử nội t�i, cha t�i đ� lấy
ra chưa. �c l� c�i b�nh chỉ được ch�n, sớm hơn g� g�y một chặp. Chẳng
hiểu nổi - trẻ n�t m� ngủ l� rứa � m� thấy vớt c�i b�nh nớ, bỗng tỉnh
kh� ra! Quanh nồi b�nh t�t, đ�m cận Tết, chắc hẳn kh�ng ai c� �t nhiều
kỷ niệm. Nước sục s�i, lửa reo r�o, đủ chuyện tr�n đời. Nh� c�ng đ�ng,
c�ng vui. Vui hơn, nếu c� th�m b� con gởi b�nh. Th�m củi th� chẳng kh�
chi. Th�m nước, phải c� c�ch. Kh�ng đổ chừng chừng m� đổ gọn chừng một
v�i lần. Ch�ng t�i nấu từ t�m giờ tối, trở b�nh l�c rựng s�ng, tới bốn
năm giờ chiều h�m sau l� xong. B�nh vớt, được rửa từng đ�n bằng nước
giếng, sắp cả v�o th�ng, lồng gi�ng treo ở nh� ngang, ph�ng �ng T�.
Chiều ba mươi Tết, cha t�i l�m lễ rước �ng b�. Trong những thức c�ng
b�i, c� mặt những đ�n b�nh t�t mới toanh. Sau lễ, ch�ng t�i sắp l�n b�n
thờ một dĩa lớn c� một ổ b�nh tổ, một đ�n b�nh t�t v� một khổ b�nh nổ.
Người ta t�t b�nh bằng ch�nh d�y lạt đ� cột đ�n. Sau n�y cha t�i ưa
d�ng sợi cước cở pounds (6lbs) để t�t. T�t b�nh bằng d�y cước, l�t b�nh
coi đẹp mịn hơn nhiều. L� chuối sứ l�m da b�nh xanh mượt m� � để c�
người tin da b�nh xanh mang tới nhiều điều h�n trong năm mới.
B�nh t�t được ăn với củ-cải-củ-kiệu. Đ�y l� m�n gồm củ h�nh, củ kiệu,
củ cải, c� rốt, ớt, tỏi ng�m nước mắm đường nhiều ng�y. Loại ni mặn,
kh�c với loại chua của d�n nhậu. Ở Hội An, ai cũng nhớ những hủ dưa m�n
Năm Chốn, nhưng chắc �t người biết r� củ-cải-củ-kiệu ở m� b�n ngon nhất?
Nồi b�nh của ba bữa Tết, vẫn được ăn tới hết th�ng Gi�ng. Để l�u ng�y,
b�nh dẫu được nấu qu� bốn mươi tiếng đồng hồ, ăn lại cứng, sống? Da b�nh
l�n men chua. Muốn ăn, phải t�t l�t đem chi�n. B�nh t�t, b�nh tổ chi�n
l� m�n ăn tuyệt ngon khi c�i Tết thực sự đ� qua, đồ dự trữ mừng xu�n đ�
cạn. B�nh t�t ở Mỹ, phố t�i sống, được g�i to hơn ống thổi lửa một x�.
C� chỗ g�i bằng một lớp giấy bạc (aluminum foil), ngo�i l�m bằng m�u một
lớp l� chuối, d�ng d�y ni l�ng hoặc chỉ nhợ cột đ�n. Giấy bạc th� l�m
răng da b�nh xanh được, n�n phải bỏ phẩm m�u. Nếp v� đậu nghe như kh�ng
c� hơi qu�. Thịt to�n thịt nạc, lại l� heo Mỹ... Thứ chi cũng kh�ng
phải của b�nh t�t � th� đ�ng th�i, nhứt định h�ng phải b�nh t�t rồi!
T�i nhứt định sẽ về thăm qu� v�o dịp Tết. Sẽ g�i, cột, thả, nấu, vớt,
t�t...cho hả, những đ�n b�nh b�n qu�. Chỉ b�n qu� mới c� b�nh t�t của
t�i, thứ b�nh đầu xu�n sum vầy ấm c�ng. B�nh t�t đi theo l�m chi ph�a
trời lưu lạc!
(Tr�ch Đặc San Quảng Đ�)
|
