Ra đi anh nhớ quê nhà

Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.

Nhớ ai dãi nắng, dầm sương.

Nhớ ai tát nước bên đường đêm nao!

Và rồi mỗi vùng đều có các món riêng cố hữu:

Chàng đi nhớ cháo làng Ghề.

Nhớ cơm phố Mía, nhớ chè Đông Viên.

Dưa La, ca Láng, nem Báng, tương Bần.

Cua Phụng Pháp, rau muống Hiên Ngang.

 

Hỡi cô thắt lưng bao xanh.

Có về An Phú với anh thì về

An Phú có ruộng tứ bề.

Có ao tắm mát, có nghề mạch nha.

Ca dao Việt Nam thường ghép những món ăn nổi tiếng với những người sành ăn, biết thưởng thức để không uổng công người đầu bếp cũng như đem tình người thêm gần nhau:

Bồng bồng mà nấu canh tôm.

Ăn vào mát ruột, đêm hôm lại bồng.

Sáng ngày bồ dục chấm chanh.

Trưa gỏi cá chấy, tối canh cá chầy.

 

Nhất trong là giếng làng Hồi.

Nhất báo, nhì bùi là cá rô râu.

 

Canh cải mà nấu với gừng,

Chẳng ăn thì chớ xin đừng chê bai.

 

Khế xanh nấu với ốc nhồi,

Tuy nước nó xám nhưng mùi nó ngon.

 

Canh bầu nấu với cá tre.â

Ăn vô cho mát mà mê vợ già.

Bước vào miền Trung cổ kính, ca dao Việt Nam sẽ giúp chúng ta thưởng thức những món ăn của xứ  Cố Đô:

Yến sào Vĩnh Sơn.

Cua gạch  Quảng Khê

Sò nghêu Quan Hà

Rượu dâu Thuần Ly.ù

Những ân tình hình như bị bỏ quên mỗi khi nhắc đến món rượu dâu rừng có vị chua chua, ngọt ngọt của miền Trung.   Biết bao chàng trai đắm say men rượu thay men tình: 

Mang bầu đến quán rượu dâu.

Say sưa quên biết những câu ân tình.

Xứ Huế, đất Đế Đô, đất Thần Kinh không làm sao bỏ quên những câu ca dao bất hủ của các món như:

Ốc  gạo Thanh Hà

Thơm rượu Hà Trung.

Mắm ruốc Cửa Tùng.

Mắm nêm Chợ Sãi.

Các món ăn theo ca dao cùng nhau vượt núi, vượt đèo Hải Vân:

Nem chả Hòa Vang.

Bánh tổ Hội An.

Khoai lang Trà Kiêu.

Thơm rượu Tam Kỳ.

Với đồi núi cao ngất, biển cả mênh mông, ca dao Việt Nam lại mang những món hải sản để trao đổi với những rau trái:

Ai về nhắn với họ nguồn.

Mít non gửi xuống cá nguồn gửi lên.

 

Măng giang nấu với ngạch nguồn.

Đến đây nên phải bán buồn cho vui.

 

Cá nục nấu với dưa hường.

Lơ mơ có kẻ mất chồng như chơi.

 

Thương em vì cá trích vè.

Vì rau muống luộc, vì mè trộn măng.

Ca dao ngọt ngào hương vị khi về tới xứ Quảng, Qui Nhơn:

Kẹo gương Thu Xà

Mạch nha Thi Phổ.

 

Muốn ăn bánh ít lá gai

Lấy chồng Bình Định sợ dài đường đi.

Ca dao qua các món sơn hào, hải vị khi bước vào Khánh Hòa:

Yến sào Hòn Nôi.

Vịt lội Ninh Hòa.

Tôm hùm Bình Ba.

Sò huyết Cam Ranh.

Nai khô Diên Khánh.

Thêm vào những món ăn của miền Trung qua ca dao Việt Nam còn có các món gỏi:

Chi ngon bằng gỏi cá nhồng.

Chi vui bằng được tin chồng vinh qui.

 

Trên non túc một hồi còi,

Thương con nhớ vợ, quan đòi phải đi.

Không đi thì sợ quan đòi.

Đi ra thì nhớ cá mòi nấu măng.

Đi ‘dzô’ tới miền Nam phì nhiêu, cò bay thẳng cánh, ca dao vẫn phong phú:

Biên Hòa có bưởi Thanh Trà

Thủ Đức nem nướng, Điện Bà Tây Ninh.

Bánh tráng Mỹ Long, bánh phồng Sơn Đốc.

 

Ba phen quạ nói với diều.

Cù lao Ông chưởng có nhiều cá tôm.

Tháng tư cơm gói ra Hòn.

Muốn ăn trứng Nhạn phải lòn hang Mai.

Ca dao không những qua thực đơn mà còn có những điệu hò ru con của các bà mẹ:

Gió đưa gió đẩy về rẫy ăn còng.

Về sông ăn cá về đồng ăn cua.

 

Ví bằng con cá nấu canh.

Bỏ tiêu cho ngọt, bỏ hành cho thơm.

Ca dao còn giúp những món rau cải được tăng thêm sư thèm muốn cho người dùng:

Mẹ mong gả thiếp về vườn.

Ăn bông bí luộc, dưa hường nấu canh.

 

Khoan khoan mổ một con gà

Bí đao xắt nhỏ, tiêu cà bỏ vô.

Cũng như các ông thường thèm chút rượu đi đôi với:

Đốt than nướng cá cho vàng.

Đem tiền mua rượu cho chàng uống chơi.

Món cá kho tiêu của miền Nam mà tôi học được, rất bình dân cũng lại là món mà tôi thích nhất.  Cứ mỗi lần nấu món này, tôi vẫn thường sợ hàng xóm ngửi mùi. (cái mùi rất đặc biệt đối với dân Việt mình nhưng không mấy thân thiện cho người Mỹ!!):

Bậu ra bậu lấy ông câu.

Bậu câu cá bống chặt đầu kho tiêu.

Kho tiêu, kho ớt, kho hành.

Kho ba lượng thịt để dành mà ăn. . .