Điệu Hò ru con sống mãi với tuổi thơ
VÕ QUÊ
Nhìn
từ một góc độ nào đó, điệu hò ru con là chất liệu tinh thần ban
đầu của tuổi thơ. Vừa ươm mầm nhân ái, vừa chủng ngừa các bệnh
tật lúc sơ sinh. Mẹ, chị đã gieo vào tâm hồn tuổi thơ những hạt
giống lành về nhân ái, đạo lý làm người, về tình yêu quê hương
xứ sở.
Như
mọi miền đất nước trên thế giới, dân tộc nào cũng có loại hình
văn học dân gian bao gồm nhiều thể loại (huyền thoại, huyền tích,
tục ngữ, câu đố, truyện cười, tuồng hài, ca dao, hò vè...) mà
trong đó điệu hát hay còn gọi là hò ru con (ru em) là hình thức
diễn xướng ở làng quê nào trên dải đất Việt Nam cũng có. Hò ru
con có nét giống nhau là thường dùng thể thơ lục bát (6-8) với
làn điệu nhẹ nhàng, lời ca thường đệm thêm nhiều tiếng không có
nghĩa xác định. Chỗ khác nhau là về trường độ, cao độ, về sắc
thái âm điệu, tiếng đệm... Hò ru con có một giá trị nhất định
trong kho tàng văn chương bình dân của đất nước Việt Nam mà lực
lượng thể hiện là người phụ nữ Việt Nam qua nhiều năm tháng.
Chỉ
với hình ảnh bốn tao nôi nhưng đã chứa đựng biết bao điều đã nói
về cuộc sống, về sự hình thành nhân cách của tuổi thơ, của một
đời người mà mẹ, mà chị đã gửi gắm trọn vẹn tấm lòng qua câu hò,
điệu hát:
Hò
ru con là hình thức diễn xướng quen thuộc của quê hương mình
được truyền từ đời này sang đời khác, từ thế hệ này sang thế hệ
khác, nhằm biểu hiện những trạng thái tình cảm của người phụ nữ
mà tuổi thơ là đối tượng trực tiếp được hưởng thụ, thưởng thức
những giai điệu ngọt ngào, đằm thắm. chan chứa niềm yêu.
Nghe
mẹ hát, bé có hiểu gì đâu những nội dung sâu sắc của cái hồn ca
dao về nhân tình thế thái, vì có lúc mẹ mượn bốn tao nôi để nói
với cuộc đời, nói với người thương về một nỗi đắng cay bất hạnh
hay nói về nguồn hạnh phúc tràn trề trong cõi người ta.
Cũng
có khi hồn đất nước đượm màu trong lời ru mẹ, nuôi dưỡng tình tự
quê nhà, ý thức chống ngoại xâm trong mỗi lời ca dạy cho ta bài
học về tổ quốc:
Lời
ru êm ả, tiếng mẹ, tiếng chị dịu dàng nâng giấc ngủ tuổi thơ bay
vào mộng cảnh. Có giấc ngủ tốt, sức khoẻ tăng đều, có hơi thở
điều hoà, tâm hồn tuổi thơ thanh thản. Và bé vẫn chưa hiểu gì
trong nội dung bài hát. Chỉ có âm hưởng là lắng đọng, là chất
liệu tuyệt vời giúp bé bình yên. Và chị, và mẹ vẫn cất lên nỗi
đau một thời về thân phận người phụ nữ:
Tháng
Giêng, tháng Hai anh còn mê tam cúc, yêu lượng
Tháng
Ba, tháng Tư anh còn mê mã tượng pháo xe
Nỗi
đau thầm nén vào lời ru và tao nôi vẫn đưa đều trong trưa, trong
khuya lặng lẽ:
Đó
là về một nỗi đau của chị, của mẹ trong cuộc tình sầu. Nhưng
không chỉ có thế, tình mẹ, tình chị còn dành cho con, cho em nữa
chứ. Cái nghĩa thiêng liêng mẫu tử; niềm khát vọng về một ngày
mai con trưởng thành luôn đầy ắp trong lời ru thiết tha:
Mẹ
hát, chị ru và có một ngày lớn khôn con hiểu:
Hò
ru con là giai điệu sống bền cùng thời gian, cuộc sống. Nội dung
những câu hò hàm súc, phong phú đề cập nhiều điều của quá khứ,
hiện tại, những khát vọng, mơ ước tới tương laị..Là tình tự quê
nhà dấu yêu giúp ta có niềm kiêu hãnh về dân tộc, về đất đai, xứ
sở.
Từ
đất đai mẹ dạy con những điều nhân nghĩa, biết lao động, biết
sản xuất nhằm xây dựng nước non nhà:
Bỏ
ruộng ai cày, bỏ giống ai gieo
Nội
dung hò ru con là bản trường ca bất tận cùa kho tàng văn chương
Việt. Có khichị, mẹ hát về nhân nghĩa cuộc đời, có khi hát về
đạo lý làm con, về sự thuỷ chung chồng vợ...Điệu hò thấm sâu vào
tâm thức tuổi thơ, nội dung câu hò lộ dần ra theo độ tuổi. Càng
lớn càng hiểu thêm điều mà mẹ, chị từng gửi gắm cho ta. Khôn
ngoan theo thời gian, trưởng thành cùng câu hát. Ta biết ơn vô
cùng giọng hò ru ta từ thuở nằm nôi:
Nhìn
từ một góc độ nào đó, điệu hò ru con là chất liệu tinh thần ban
đầu của tuổi thơ. Vừa ươm mầm nhân ái, vừa chủng ngừa các bệnh
tật lúc sơ sinh. Mẹ, chị đã gieo vào tâm hồn tuổi thơ những hạt
giống lành về nhân ái, đạo lý làm người, về tình yêu quê hương
xứ sở. Hình ảnh vầng trăng, ngọn cỏ, cánh diều, bóng dáng luỹ
tre làng, dòng sông thơ ấụ..tất cả những sự vật cụ thể ấy đã trở
thành ý niệm sống thiết thân từ ấu thời cho đến lúc trưởng thành.
Trí tuệ, tâm hồn tuổi thơ cứ thẩm thấu, thấm nhuần những giá trị
tình cảm đậm đà, những món ăn tinh thần thuần khiết thiêng liêng
cao cả ấy.
Mong
sao dù bất cứ không gian, thời gian, hoàn cảnh, địa hình... nào,
người phụ nữ Việt Nam nói chung, phụ nữ Huế nói riêng cũng khôn
khéo dạy con bằng những giai điệu hát ru của quê hương dân giã.
Và bằng vốn liếng truyền thống văn hoá của mình mẹ và chị sẽ cho
tuổi thơ được tắm mình trong ngọn nguồn ca dao đằm thắm, cho mai
ngày lớn khôn sẽ trở thành những người gương mẫu, đạo đức, đóng
góp cho đời nhiều công ích với nhân cách Việt Nam.
VÕ QUÊ