| |
Chợ
Nổi Cà Mau, Chút T́nh Sông Nước
Nguyễn Ngọc Tư
Không biết bây giờ
bạn đang lang thang ở đâu, lên Sa Pa đi chợ t́nh hay đă xuôi chợ Viềng
Nam Định, không biết đang ś sụp ăn ốc nóng ở chợ Âm Phủ – Đà Lạt hay về
miền tây Nam Bộ xuôi thuyền thăm các chợ đồng bằng. Được du khảo qua các
chợ, đó là niềm đam mê không dễ ǵ dứt bỏ, có lần bạn đă nói thế, phải
không. Vậy th́ sao bạn không về thăm chợ nổi Cà Mau quê tôi ?
Nằm giữa ḷng thành
phố Cà Mau, quăng cuối sông Gành Hào, đứng trên cầu nh́n về phía mặt
trời mọc, người ta có thể nh́n thấy một dăy ghe rập rờn xao động cả mặt
sông, những cái chân vịt gác chỏng lên loang loáng dưới mặt trời. Không
biết chợ đă h́nh thành từ khi nào, phải chăng từ những chiếc ghe thương
hồ xuôi ngược một hôm neo đậu gần nhau để mồi xin chút lửa, trao đổi cho
nhau nắm gạo lứt, tấm vải bố tời, trái bầu, trái bí… mà nên một xóm chợ
trên sông đông đúc, sung túc nhất đồng bằng như bây giờ ?
Sao bạn lại không
thể cùng tôi dạo chợ trên sông, đi từ buổi sớm mai trong lành để ngắm
xóm chợ tươi tắn, nhiều màu sắc và lạ lùng trong con mắt người xứ khác.
Mà, sao lại là buổi mai ? V́ chợ lúc b́nh minh lên như thời thơ ấu của
một đời người, đạp đẽ, tinh khiết, trong ngần. Sương đọng trên chiếc
mùng giăng trên mui ghe của đám trẻ con ngủ vùi, ngủ nướng rồi bảng lảng
tan cho một ngày buôn bán bận rộn bắt đầu. Hàng trăm chiếc ghe to, nhỏ
khẳm lừ, đậu sát vào nhau thành một dăy dài, người bán, người mua trùng
tŕnh trên sóng nước. Buổi sớm mai, đó là buổi của những chiếc xuồng con
với các chị, các d́ bán hàng ăn sáng, mùi thơm của các loại bánh lan tỏa
xa hơn cả tiếng rao hàng, là buổi của những chiếc ghe hàng bông đổ ra từ
trăm ngàn con sông, rạch để bổ hàng rồi trở về theo trăm ngàn lối sông
rạch cho chuyến buôn xa. Buổi của những chủ ghe tất bật bày biện sao cho
mớ hàng hóa của ḿnh mới mẻ, tươi tắn và tinh tươm nhất.
Ngày trước, chợ trên
sông Cà Mau cũng giống như nhiều chợ nổi đồng bằng khác buôn bán rất
nhiều mặt hàng từ nhu yếu phẩm đến thực phẩm, nghe kể, chợ bán cả bàn
ghế, giường ngủ, tủ thờ… Bây giờ, cách buôn bán ấy chỉ c̣n ở những ghe
hàng bông lưu động đến tận nhà người dân, riêng chợ nổi Cà Mau chỉ tập
trung bán sỉ hàng hóa nông sản tươi, những thứ rau, trái miệt vườn. Với
khách đường xa, đi chợ trên sông là để xem, để khám phá cái nguyên khí
một miền quê lạ. Bạn không cần ghé vào từng ghe để xem hàng họ bán những
ǵ, bạn chỉ cần biểu em gái chèo đ̣ chèo chậm thôi, thong thả thôi ngang
qua chợ. Bạn cứ nh́n cái nhánh cây thon, dài buộc ở đầu ghe kia, trên
cây treo ǵ th́ ghe bán thức ấy, lúc la lúc lỉu trông lạ vậy, nhưng đó
là tiếng chào mời không lời. Chẳng cần rao bán, chèo kéo nhưng khách cầm
ḷng nào mà bỏ đi. Cầm ḷng được sao với cái màu đỏ thanh thao của trái
đu đủ chín cây, đỏ au au của chùm chôm chôm, vàng ươm của khóm, xoài,
xanh riết của cóc, ổi, tím của cà… Giữa chợ nổi Cà Mau, cảm giác như gặp
được những khu vườn của miệt sông Tiền, sông Hậu, như nh́n thấy những
rẫy khóm, rẫy mía miên man dọc triền sông Trẹm quê ḿnh.
Mỗi chiếc ghe neo
đậu ở đây là một ngôi nhà, ngang hai mét, dài năm bảy mét. Nhỏ bé, chật
hẹp là vậy, nhưng khách thương hồ lại có tâm hồn hiếu khách, hào săng,
rộng răi. Bạn đến, họ sẽ chẳng hẹp ḷng ǵ mà không mời bạn nếm thử
miếng dưa gang thanh thao, cái thơm ngọt lạ lùng của trái dừa nước, thử
cái vị chua chua của trái dâu, trái khế quê nhà. Nếu bạn lỡ phải ḷng cô
bán hàng duyên dáng nào đó th́ xin hẹn ước mau mau, để chần chừ về nhà
rồi quay trở lại, sợ rằng sẽ đứng trên chiếc đ̣ nhỏ chao trên sóng ( hay
ḷng của ta chao) nh́n cây cọc buộc ghe vắng một sợi dây quen, có buồn
lắm th́ cũng đành hát “người đă đi rồi khôn níu lại”. Biết làm sao được,
bản chất của xóm chợ này là vậy, hợp rồi tan như lục b́nh trôi, như bèo
dạt.
Tôi luôn nuôi một
niềm hy vọng sẽ cùng bạn lênh đênh trên chợ nổi quê ḿnh. Khoe cái sầm
uất, rộn ràng của chợ buổi sáng, buổi trưa, cho bạn cảm nhận cái man mác
buổi chiều. Cái man mác buồn đúng là của một chiều phố núi nào đó, một
xóm nhỏ heo hút nào đó nhưng ở trên sông này vẫn có nét riêng. Những
chiều tà, chợ nổi đ́u hiu bập bềnh đậu hết một vạt áo nắng vàng hoe hoe,
đỏ hoe hoe. Những người đàn bà cúi đầu ngó chăm chăm xới nồi cơm nghi
ngút khói, những người đàn ông xếp bằng ngồi trên mui ghe vấn những điếu
thuốc to đùng bằng đầu ngón chân cái, ph́ phà nhả khói lên trời. Những
đứa trẻ con ngồi tênh hênh trên mũi ghe câu cá chốt, cá mè. Những cô con
gái sau một ngày bán hàng mệt mỏi t́m niềm vui bằng việc nụm nịu chăm
nom cho mấy bụi hẹ, cḥm rau húng lủi, vài cây ớt ốm nhom trong cái khạp
bễ để trên mui ghe mà nghe phảng phất niềm thương nhớ đất.
B́nh dị vậy mà chợ
nổi quê tôi đă đi vào nhạc, vào thơ, vào những bức tranh, bức ảnh. Những
văn nghệ sỹ đến, làm nên tác phẩm rồi đi mà vẫn hẹn ḷng quay lại bởi
niềm hứng khởi trước những vẻ đẹp lạ lùng, đặc trưng của miền sông nước
măi măi không bao giờ cạn. Vậy sao bạn c̣n chưa đến với đất quê tôi ?
Nước sông Gành Hào
ngày ngày ra biển rồi lại quay về há không phải v́ không nỡ xa, không
phải v́ thương nhớ chợ nổi Cà Mau đó sao ? Sông c̣n vậy, huống chi người
?
Nguồn: SAIGONTIMESUSA |
