Chợ Việt Nam
Thật khó có thể biết chính xác là ở Việt Nam có bao nhiêu chợ,
và có bao nhiêu loại chợ, nhưng chợ đă trở thành một nét văn hoá không
thể thiếu của người Việt.
Ở
thành phố chợ đông đến tận khuya. Ở đồng bằng, chợ miền quê, chợ duyên
hải có khi là một buổi mua bán ngắn ngủi vào b́nh minh hay chiều tối
thường gọi là “chợ mai” hay “chợ chiều”. Rồi chợ “phiên” miền núi lâu
lâu mới họp một lần. Người địa phương chờ được đi chợ như đi lễ hội. Ở
đó, kiểu thương mại bằng cách trao đổi hàng hoá như từ thời cổ đại vẫn
c̣n sót lại như biểu tượng cho vẻ đẹp “mua bán” nguyên sơ của ngày thơ
ấu nhân loại.
Đến
chợ du khách sẽ đắm ḿnh trong cảnh chen chúc, đông đúc và có thêm một
chút ǵ đó lộn xộn, ồn ào nhưng vui và ấm áp.
Tay nắm tay, vai chạm vai, mắt nh́n
nhau được hỏi han, mời chào như người nhà... được nghe những mùi vị thơm
thảo của xứ sở quê hương lan toả khắp không gian. Mắt nh́n no nê trước
những sắc màu tươi tắn của cây trái, sản vật, hàng hoá...
C̣n
mỏi chân v́ ḷng ṿng dạo chợ ư? Có thể nghỉ ngơi với ly nước giải khát
trên tay. Hay đói một chút, chiếc ghế bằng gỗ mộc mạc sẽ chờ du khách
sẵn đấy với vài món ăn nóng hổi, tuỳ thích như dự một bữa tiệc tốc hành.
Khó
có thể nói hết những cảm xúc tươi nguyên khi đi chợ Việt ở các vùng đất
khác nhau. Đi chợ miền biển, du khách sẽ thấy những con cá c̣n quẫy
trong những chiếc thùng bằng nan tre đan rất khéo léo. Con tôm, con cua
ngọ nguậy, những con sứa óng ánh sắc cầu vồng vừa từ biệt biển khơi phập
phồng trong rổ... Chợ miền quê là những trái dừa c̣n “chỏm tóc”; là rau
răm, riềng, sả, tỏi, hành và rau ngũ điếc, nồng cay mùi vị khó quên; là
lúa gạo, sắn khoai lam lũ nhọc nhằn... Lên chợ miền núi, trung du, nơi
có những túi thổ cẩm, chéo dù, khăn voan rực rỡ, những chiếc sọt mây
bóng bẩy tài hoa, những da gấu, nhung nai, da trăn, mật ong, xa nhân,
những cây kim hạt muối quí báu từ miền xuôi mang lên, t́nh nghĩa... Rồi
chợ miền Đông, miền Tây Nam bộ, tấp nập xuồng ghe, chợ trên sông bồng
bềnh cánh vơng với cây trái, lúa gạo, tôm cá miệt vườn của một vùng kênh
rạch phù xa miền Nam đầy sắc thái lạ lùng...
Vâng, đi chợ, có khi du khách sẽ được nghe cả tiếng đàn bầu, đàn nhị,
được nghe những câu truyện lục bát của cụ Đồ Chiểu, Nguyễn Du... lẫn các
nghệ sĩ dân gian... Rồi những cuộc biểu diễn vội vă với những bài vơ,
tṛ xiếc, tấu hài... Biết đâu ở đấy, một phương thuốc đặc hiệu cổ truyền
sẽ giúp bạn khỏi bệnh như các “nhà tiên tri” ấy đă nói...!
Mỗi
vùng đất có một cái chợ riêng cho ḿnh và lưu giữ độc quyền một giá trị.
Chợ
Đồng Xuân ở Hà Nội và chợ Bến Thành ở Sài G̣n, chợ Hàn ở Đà Nẵng, chợ
Buôn Mê ở Tây Nguyên; chợ Sa Pa ở Tây Bắc; chợ Đầm ở Nha Trang; chợ Đông
Ba ở Huế... cứ như thế “kẻ tám lạng người nửa cân”, không đi, không đến,
không bao giờ hiểu được.
Có
thể v́ nhiều lẽ mà chợ Việt Nam có sức lôi cuốn, hấp dẫn một cách đặc
biệt không chỉ đối với người dân địa phương mà cả người nước ngoài và
c̣n là kỷ niệm khó quên của những người xa quê hương.
Một
nhà khoa học nữ, Việt kiều ở Mỹ trong bức thư gửi về cho người bạn gái
đă nói lên nỗi mong ước duy nhất của ḿnh khi trở về Việt
Nam là để được đi
chợ.
Một
người nước ngoài làm công tác văn hoá nhiều lần đến Việt
Nam đă nói về “chợ
Việt”: Đó là thương trường bán lộ thiên kỳ diệu, như sự bùng nổ của sắc
màu, âm thanh, hương vị của thiên nhiên, con người và xứ sở.
Quả
thật đi chợ Việt, cũng là lúc con người ta ch́m đắm trong một biểu cảm
của một sắc thái Việt, một thứ văn hoá sống động chứa chất đầy một tính
duy cảm. |