|
KHÚC HÁT CHỢ
LÀNG
Nguyễn Thị Hồng Vân
(trích từ trang Lê Bích Sơn)
Đă từ rất lâu rồi, h́nh ảnh những cô hàng xén thắt lưng hoa lư trong văn học
Thạch Lam đă vắng bóng trên những phiên chợ quê xứ Bắc. Tháng năm qua đi
cuốn theo biết bao kỷ niệm và làm mới lên cuộc sống của biết bao con người.
Nhưng có lẽ, không chỉ với riêng tôi, trong tâm khảm rất nhiều người vẫn
khắc sâu những h́nh ảnh êm đềm thân thuộc về một làng quê có những phiên chợ
xưa như trong cổ tích.
Cho đến tận bây giờ, tôi vẫn không sao quên được những buổi ấu thơ lon ton
theo chân mẹ đến chợ bán hàng. Không như bây giờ, ngày ấy hàng trầu cau của
mẹ tôi đắt hàng lắm. Khi đi, mẹ tôi kĩu kịt gánh trên vai nào là cau tươi,
cau khô, trầu không, vỏ… Thế mà khi về, quang gánh nhẹ bỗng, nhiều khi hàng
họ hết sạch, chẳng c̣n ǵ mà bán. Đồ hàng của mẹ tôi không bao giờ thiếu
được một con dao sắc như nước, một b́nh vôi nho nhỏ, một con dao lớn để chặt
vỏ. Những khúc vỏ h́nh tṛn, dài tới nửa mét được mẹ tôi chặt thành những
khúc ngắn van vát. Thứ vỏ này được các bà các cô ăn trầu thuốc hết sức ưa
chuộng.
Ngày ấy, mỗi lần theo mẹ đến chợ, tôi thường bị mê hoặc bởi những dăy hàng
đầy sức hấp dẫn. Từ những gian lều chuyên bán đồ hàng xén với những lược
gương, kim, chỉ, bút, vở… cho đến những gian lều treo đầy quần áo rực rỡ,
tất cả đều là một thế giới huyền diệu đầy ao ước của chúng tôi. Lần nào đến
chợ, tôi cũng được mẹ cho ăn quà. Khi th́ là bát bún riêu cua nóng bỏng, khi
th́ chiếc bánh rán, bánh khoai thơm phức, khi th́ lại là túi bỏng nếp, bỏng
ngô gịn tan… mà dư vị của nó c̣n theo tôi đến tận bây giờ. Có những buổi
sáng mùa đông cầm cây đèn dầu soi đường cho mẹ đến chợ khi trời c̣n mờ hơi
sương trên con đường lồi lơm những ổ trâu ổ gà, hai bên đường là những mái
nhà tranh lúp xúp… Lại có những buổi chiều chợ tàn bóng xế, mong ngóng mẹ về
chợ để được chia quà. Đấy là những tấm mía, khoai, sắn, đao, từ…. những thức
quà chỉ thường xuất hiện trên những phiên chợ quê nghèo nhưng nó đă trở
thành một nỗi nhớ trong kư ức tôi suốt những năm tháng sau này.
Ngày ấy, chợ quê tôi c̣n nghèo lắm, hàng hóa không nhiều như bây giờ, nhưng
cũng rất nhiều thứ đặc sắc. Nhất là những phiên chợ tết. Bên cạnh những hàng
bán thực phẩm phục vụ Tết như thịt lợn, gà, vịt, măng, miến… C̣n tràn ngập
là những dăy chuyên chỉ bán chuối xanh, bưởi vàng dành cúng tổ tiên. Quả
thực, không có màu sắc nào hài ḥa, tôn vinh lẫn nhau như cái xanh đậm của
chuối xanh và vàng ươm của bưởi chín. Xa một chút nữa lại là màu vàng đỏ của
những chùm quấn quưt, rực rỡ. Cùng tham gia trong mâm ngũ quả c̣n có những
trái phật thủ, trái trứng gà chen chúc trong những chiếc thúng, chiếc rổ lớn
của những bác nông dân chân đất, hoa trái, c̣n nguyên cả cành lá ướt đẫm
sương đêm.
Những người dân quê tôi cũng như biết bao người dân đất Việt khác, lúc nào
cũng thuộc ḷng câu nói của ông cha ta: “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”.
V́ thế, sau khi mua về, những gói muối, gói bỏng xinh xinh được mẹ tôi trân
trọng đặt lên bàn thờ làm lễ tổ tiên, mong các cụ phù hộ cho con cháu năm
mới làm ăn phát đạt. Để rồi từ ngày hôm sau, phiên chợ quê tôi lại bắt đầu
nhộn nhịp với những gánh gồng kĩu kịt.
Vào độ tháng 2, tháng 3, khi những đợt mưa xuân bay lất phất, hàng xoan đầu
ngơ trải xuống đất một tấm thảm hoa tim tím và những gốc gạo đầu làng trổ
hoa đỏ rực cũng là lúc những phiên chợ quê lại đông nghịt người. Bởi lẽ,
thời điểm này, người dân quê vừa hoàn thành vụ cấy. Sau thời điểm “đồng đông,
chợ vắng”, những thôn nữ lại cùng nhau tay nắm tay đến chợ sắm sanh mua bán.
Bọn trẻ con chúng tôi lại có dịp theo mẹ đi chợ và ṿi vĩnh, mua quà. Các bà,
các bác lại sắm thêm những quang, sọt, rổ, rá, liềm, dao… Và cuộc sống cứ
thế tiếp diễn như chính nó ngàn đời vẫn thế trên phiên chợ quê hương…
Đă nhiều năm qua đi, những dấu ấn xưa cũ đă phai bớt trên nếp chợ quê tôi.
Chợ quê giờ đây đă trở nên sầm uất, nhưng măi trong đó, bản sắc dân tộc
không thể mờ phai bởi cốt cách thuần hậu của người nông dân đă tạo dựng lên
nó. Vẫn những người dân hai sương một nắng, vẫn cách mua bán chắt chiu mà
xiết bao thân thuộc dấu yêu…
Nguyễn Thị Hồng Vân
|
