Home T́m Ca Dao Diễn Đàn T́m Dân Ca Phổ Nhạc T́m Câu Đố T́m Chợ Quê Góp Ư Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
   
Những phiên chợ ḱ thú Việt nam.

 

Không chỉ để trao đổi hàng hoá, nhiều phiên chợ ở Việt Nam c̣n là nơi giao duyên, hẹn ḥ, mơi mua may bán rủi, chẳng hạn như chợ t́nh ở Tây Bắc, chợ âm dương ở Bắc Ninh...

 

Người đến chợ không chỉ để trao đổi hàng hoá và t́m kiếm những sản phẩm thiết yếu của ḿnh, mà c̣n gặp gỡ, trao đổi thông tin và t́nh cảm. Nhắc đến chợ t́nh th́ người ta nghĩ ngay tới các phiên chợ của đồng bào các dân tộc miền núi phía Bắc. Chợ phiên Bắc Hà được coi là một trong 10 phiên chợ hấp dẫn nhất Đông Nam Á cũng v́ đặc điểm độc đáo này. Ngay từ khi tỉnh Lào Cai được thành lập, chợ Bắc Hà được h́nh thành tại Châu Bắc Hà. Từ đó đến nay, chợ Bắc Hà bao giờ cũng chỉ họp mỗi tuần một phiên vào ngày chủ nhật. Nó không chỉ đơn thuần là nơi mua và bán mà c̣n là nơi giao lưu văn hóa giữa các dân tộc anh em trong vùng Tây Bắc.

 

Chợ phiên Bắc Hà.

 

Chợ Bắc Hà được chia ra các khu nhỏ mang tính chất đặc trưng như chợ thổ cẩm, chợ ẩm thực, chợ ngựa, chợ gia cầm, chợ thực phẩm, chợ chim, chợ rèn đúc… Mỗi khu đều phong phú, đa dạng và mang màu sắc dân tộc địa phương. Nhưng điều làm nên vẻ hấp dẫn của phiên chợ Bắc Hà là sau mỗi tuần làm việc, đồng bào dân tộc lại xuống núi, mặc những bộ váy áo sặc sỡ đủ màu và xem đó như ngày hội, trai gái coi đó như một lần được gặp gỡ trao duyên. Người già vui vẻ đi thăm hỏi bạn bè, lớp trẻ có cơ hội để tiếp xúc và làm quen với bạn khác giới. Điểm đặc biệt là mọi người kết bạn qua tiếng khèn, sáo... chứa đựng t́nh cảm mà họ muốn thổ lộ. Những sắc màu văn hóa của phiên chợ Bắc Hà đă tạo nên sự hấp dẫn cũng như sức sống trường tồn của nó.

Khu vực miền núi phía Bắc c̣n hấp dẫn du khách với nhiều phiên chợ khác mang đặc trưng văn hóa địa phương như phiên chợ Lượn hay thấy ở vùng Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, vốn là phiên hát giao duyên của người Tày, Nùng, Thái, hầu như không buôn bán ǵ. Người đi chợ chủ yếu nhằm mục đích gặp gỡ, trao duyên, trao t́nh.

 

Đồng bào các dân tộc Hà Giang th́ lại có chợ t́nh Khâu Vai, gắn liền với một câu chuyện cổ tích về t́nh yêu. Chuyện kể rằng có cô gái và chàng trai thuộc hai tộc khác nhau. Do những lời nguyền của ḍng tộc, họ không được lấy nhau. Nhưng t́nh yêu đă cho họ dũng khí, họ đă đến nơi vùng núi cao này để thề nguyền trọn đời có nhau và cùng chết.  Ngày 23/3 âm lịch hằng năm đă trở thành ngày t́nh yêu của người H'Mông với phiên chợ hẹn ḥ duy nhất.

 

Chợ là nơi mua may bán rủi

 

Việc đi chợ Việt Nam ngoài việc thoả măn sở thích mua sắm c̣n là để t́m hiểu bản sắc văn hoá mỗi vùng miền, v́ chợ gắn liền với văn hóa tâm linh. Phiên chợ âm dương (chợ âm phủ) làng Ó, Vơ Giàng, Bắc Ninh mỗi năm họp một lần vào đêm 4/1 đến rạng sáng 5/1 âm lịch. Tương truyền, nơi đây ngày xưa là chiến trường, có nhiều tử sĩ, chợ giúp người trần có cơ hội tṛ chuyện, cầu may, cầu phúc.

 

Chợ họp vào ban đêm nhưng không ai được đốt đèn, hàng hoá chỉ có giấy tiền, vàng mă, trái cây, trầu cau, hương hoa… Tất cả bày dưới đất, lót lá chuối khô. Không mặc cả, không nói to, không cả đếm tiền. Ngoài ra, nếu ai đi chợ cầu xin ǵ th́ phải mang theo một con gà đen cúng lễ Thành hoàng làng Ó. Trong lúc đợi mặt trời lên, những người đi chợ mời nhau ăn trầu, hát quan họ, uống nước…

 

Chợ Viềng vào phiên.

Được nhiều người biết tới nhất là phiên chợ Viềng ở Nam Định, họp phiên duy nhất vào 8/1 âm lịch hằng năm. Chợ là nơi tập hợp sản phẩm của những làng nghề truyền thống từ rèn, đúc, chạm, khắc đến thêu, đan… của khắp các vùng, miền trong Nam ngoài Bắc. Đây c̣n là nơi bán cây cảnh, giống cây trái ngon của các vùng. Đặc biệt, phiên chợ này c̣n bán cả đồ cũ, những thứ tưởng như không c̣n dùng được. Người bán không hề nói thách và người mua cũng không hề mặc cả - một nét đẹp chỉ có duy nhất ở phiên chợ này. Sự bán mua ở đây mang nặng một ư thức tâm linh nào đó - rằng người ta chỉ cần trao đổi được một vật ǵ đó dù rất nhỏ th́ người bán kẻ mua đều gặp nhiều may mắn, tốt lành, đôi bên đều vui vẻ hỉ hả ra về. Chính v́ vậy, hội chợ Viềng ngày xưa c̣n có tên gọi là chợ cầu may.

Khách thập phương về hội chợ phần lớn là do nghe danh tiếng của chợ Viềng, nhiều người có gốc gác hoặc quê quán ở tỉnh Nam đi làm ăn xa, nay nhớ đất Tổ, đất quê nên t́m về. Đối với họ, về với chợ là về với những nét văn hóa độc đáo của quê hương cũng như trở về với hồn thiêng của dân tộc.

 

Chợ mùa nước lên

 

Nếu như những phiên chợ miền núi phía Bắc mang đậm bản sắc dân tộc vùng cao th́ miền Nam lại nổi tiếng với những phiên chợ nổi, những phiên chợ mùa nước lên với việc trao đổi hàng hoá trên ghe thuyền.

 

Nhộn nhịp chợ nổi.

 

Chợ nổi thường xuất hiện tại vùng sông nước được coi là tuyến giao thông chính, nơi cả người bán và người mua đều dùng ghe/thuyền làm phương tiện vận tải, di chuyển. Địa điểm có chợ nổi thường là các khúc sông không rộng quá mà cũng không hẹp quá, không cạn quá mà cũng không sâu quá.  Nói đến chợ nổi, người ta không thể không nhắc tới Cài Bè và Cần Thơ. Chợ nổi Cái Bè (Tiền Giang) có từ khoảng thế kỷ 18, nằm ở nơi giáp ranh giữa ba tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre và Tiền Giang.

 

Sắc màu chợ nổi.

 

Cũng như bao chợ Việt, hàng hoá chợ nổi rất đa dạng, từ thực phẩm tươi sống đến đặc sản hoa quả địa phương... Điều khác biệt là mỗi quầy hàng có thể di chuyển mọi lúc, mọi nơi. Đặc biệt, khi tới chợ nổi, ta sẽ bắt gặp h́nh thức tiếp thị hàng hoá khá độc đáo: ai bán loại ǵ th́ cắm một cái sào trên mũi thuyền và treo sản phẩm ḿnh muốn bán lên đó. Do vậy, chợ nổi không có tiếng rao hàng. Đơn vị mua là "thiên", "giạ", ít cũng là "chục", hàng hoá trao qua đổi lại tung hứng trên các ghe thuyền với nhau. Chợ nổi thường họp cả ngày, nhưng đông đúc nhất là vào buổi sáng khi trời c̣n khá mát mẻ. Đến với chợ nổi, người ta không chỉ thấy bạt ngàn sản vật của vùng sông nước miền Tây mà c̣n được chứng kiến cuộc sống và bản sắc văn hóa của người dân miền Tây: phóng khoáng và hiếu khách.

 

Theo dọc dài của dải đất h́nh chữ S, đi tới đâu cũng thấy những phiên chợ thú vị. Tất cả cộng hưởng, ḥa điệu, góp phần tạo nên bề dày văn hóa và lịch sử của dân tộc. Đây không chỉ là câu chuyện của chợ Việt Nam, mà c̣n là câu chuyện về văn hóa và con người Việt.

 

 Việt Nam có những phiên chợ, mỗi năm chỉ họp một lần vào dịp giáp Tết hay đúng vào ngày Tết. Xa xôi, cách trở, bận rộn mấy, người ta cũng đến mà du xuân, cầu duyên, cầu phát tài, phát lộc hay đơn giản chỉ là dịp để gặp gỡ thăm hỏi, chúc Tết lẫn nhau. Chợ một phiên dịp Tết đă vượt ra ngoài ư nghĩa kinh tế dẫu có bán mua cũng không màng đắt, rẻ để trở thành một thú vui ngày xuân, một cách giao duyên đầu năm mới.

 

Chợ Đồng

 

Nhà thơ Nguyễn Khuyến từng viết:

 

"Tháng Chạp, 24, chợ Đồng

Năm nay, chợ họp có vui không?"

 

Chợ Đồng thuộc làng Yên Đổ, huyện B́nh Lục, tỉnh Hà Nam quê hương nhà thơ Tam Nguyên. Nhân dân làng này muốn kỷ niệm công đức của tiền nhân đă tổ chức phiên chợ Đồng họp ngày 24 Tết trên cánh đồng khô ráo của làng.

 

Tờ mờ sáng ngày hôm ấy, các vị thân hào, văn sĩ, nhà buôn, trẻ con, người lớn, thanh niên, phụ nữ của làng và địa phương lân cận đến cái chợ tạm nơi cánh đồng này để mua bán và chúc mừng nhau. Đặc biệt là đến dự hội thi thơ nhân dịp Tết tại đ́nh làng, gần chợ. Ai có bài hay, được trúng giải th́ được cùng các bô lăo trong làng "nếm rượu tường Đền", một thứ rượu cực ngon đă được tuyển chọn để đón xuân.

 

Chợ Cưới

 

Đây là chợ phiên đặc biệt của đồng bào Mông xă Tam Lộng, B́nh Xuyên, Vĩnh Phúc họp vào ngày 25 tháng Chạp. Trai gái trong bản làng kéo tới đây rất đông, có cả ông bà già đi theo để chứng kiến lời giao ước tâm t́nh của họ. Họ có thể đă yêu nhau, hoặc đến đây mới t́m hiểu nhau. V́ thế quần áo chỉnh tề, phong cách lịch sự, mặt mũi hân hoan. Mặc cho mưa phùn gió lạnh, từng đôi, từng đôi đứng túm tụm trên nền chợ, bờ ruộng, gốc cây bày tỏ nỗi niềm từ sáng sớm đến chiều tối khi lời giao ước một cuộc hôn nhân tương lai được quyết định, họ rủ nhau vào các quán chợ ăn uống, rồi mới chia tay. Chợ Cưới, thực chất là một kiểu chợ t́nh ở miền núi vậy.

 

Chợ Gà (Chợ Sáu)

 

Chợ gà của làng Xuân ổ - tức làng Sáu, thuộc huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh mở vào đêm mồng 4 Tết. Khi trời c̣n nhập nhoạng tối, dân làng đă đến chợ. Tương truyền, theo quan niệm tín ngưỡng của nhân dân ngày xưa, họp tối để người trần thế và âm phủ có thể cùng đi dự chợ được. Chợ chỉ mua bán những con gà đen tuyền, v́ cho rằng giống gà này có thể nhập được vào cơi âm ḍ xét t́nh h́nh nơi ấy về tâu bẩm với đấng Thành hoàng, để Ngài liệu bề phù hộ cho dân được nhân khang, vật thịnh. Nhà nào có gà đen đem mang bán ở chợ để hiến tế Thành hoàng sẽ được hưởng phúc lớn. Chợ Gà vừa tan th́ ngay trên khu vực chợ, nhiều quán trầu của các bà cụ mọc lên để cho các "liền anh"; "liền chị" mời nhau xơi trầu và hát quan họ. Nếu quán chật chỗ th́ họ lại trải thêm chiếu trên nền sân chợ, hoặc ngồi trên cánh đồng chung quanh mà hát suốt đêm.

 

Chợ Lượn

 

Ngoài giêng, một số chợ thuộc các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Thái, đồng bào Tày thường tổ chức hát lượn giao duyên, nên gọi là chợ Lượn. Thanh niên nam nữ đến đây chơi chợ, mua bán là phụ mà hát lượn, một điệu hát trữ t́nh dân tộc là chính để bày tỏ t́nh ân ái với nhau. Nhiều lứa đôi đă bén duyên, nên vợ nên chồng từ cái chợ một phiên này. Họ hát say sưa, bằng cả trái tim của tuổi trẻ, nam xướng, nữ đối (hoặc ngược lại) từ sáng tới chiều, cho đến lúc tàn phiên mới chịu rời nhau.

 

Chợ Mục Đồng

 

Tại xă Yên Thư, huyện Vĩnh Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc có nhóm chợ dành riêng cho "mục đồng" vào ngày 28 tháng Chạp hằng năm.

 

Sáng ngày 28, trẻ em "mục đồng" ăn diện quần áo thật mới rủ nhau đi họp chợ. Các em trai, em gái bày hàng trên một khoảng đất trống tạo nên khung cảnh ồn ào, tấp nập như một phiên chợ thật sự. Trước mặt các em là những sản phẩm vườn nhà hoặc những thứ do bàn tay khéo léo của mẹ, của các chị làm ra như hoa giả, têm trầu cau, bánh trái, gà vịt, mũ nón...

 

Chợ Bến

 

Chợ Bến ở Đồng Hới (Quảng B́nh), chỉ họp ba ngày đầu năm. Chợ họp không có địa điểm nhất định, dọc theo bờ sông Nhật Lệ. Trên bộ xe cộ tấp nập, dưới sông thuyền ghe chen nhau san sát.

 

Mấy hôm trước Tết, nhân dân địa phương dựng lều trại, mở bài cḥi. Người về họp chợ mang theo các loại đặc sản ở quê hương ḿnh như các đồ thủ công mỹ nghệ, tôm, cá, thịt heo rừng, mật ong, gà, vịt, bánh, kẹo, đồ chơi trẻ em,v.v. kẻ mua người bán dù không quen biết nhau vẫn chào hỏi, chúc tụng lẫn nhau và không cần thách thức, c̣ kè bớt một thêm hai như những phiên chợ thường. Đi chợ chỉ mong cầu sự may mắn, cầu phúc lộc thọ cho năm mới. Đám thanh thiếu niên th́ reo ḥ quanh các tṛ vui như chọi gà, leo cột mỡ, đi cầu nối trên sông hay túm tụm quanh các điểm bài cḥi.

 

Chợ Cồn - Chợ thịt heo

 

"Chợ thịt heo" họp tại xă Mỹ Lợi, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thừa Thiên vào các ngày 29 và 30 tháng Chạp. Chợ không họp ở chợ thường ngày mà họp trên những cḥi cao mới cất ở gần khu chợ thường ngày. Chợ Tết xă Vĩnh Mỹ cũng thuộc huyện Vĩnh Lộc, họp những ngày mồng một, mồng hai Tết tại một cồn cát cách khu chợ thường ngày khoảng 1.500 m. Do địa điểm lập chợ là cồn cát nên c̣n gọi là chợ Cồn.

 

Về lư do tại sao không họp chợ Tết trên nền chợ thường ngày, các bô lăo đương thời giải thích là trong những ngày Tết, "người cơi âm" cũng về họp chợ những nơi ấy nên người trần phải nhường họ mà họp chợ ở những chỗ khác.

 

Chợ Gia Lạc

 

Chợ nhóm mỗi năm một phiên, đông vui nhất là sáng mồng một Tết. Người đánh bài cḥi ngồi ngất ngưởng trên những chiếc cḥi dựng cao trên mặt cỏ. C̣n các cụ gật gù nhắm rượu với nem chua An Cựu. Thanh niên nhấm nháp kẹo mè xửng, mứt gừng vừa nghe đàn sáo phụ họa theo tiếng rao bài cḥi.

 

Chợ Gia Lạc bày bán đủ thức ăn, đồ chơi trẻ em trong ba ngày Tết. Hoa quả, các loại rượu Tết nhan nhản,v.v. Những đặc sản của các địa phương như: bún ḅ, bánh bèo, bánh phu thê (su sê), kẹo mứt, đặc biệt có chuối ngự Nam Giao, quưt ngọt Hương Cần, trầu cau Nam Phổ,v.v.

 

Chợ Tết Gia Lạc h́nh thành cách đây gần 2.000 năm. Người khởi xướng là Định Viễn công Nguyễn Phước B́nh, hoàng tử thứ tư, con vua Gia Long. Đầu tiên, chợ họp ở phủ đệ, sau mới dời đến ngă ba đường Dương Nỗ - Ngọc Anh, cách trung tâm thành phố Huế chừng 3 km.

 

Chợ G̣ Trường Úc:

 

Chợ họp một năm có một phiên

Người bán người mua ở khắp miền

Mồng một kêu nhau đi họp chợ

Tưng bừng khăn áo bước chân chen

 

Chợ G̣ Trường Úc có tục nhóm phiên vào ngày mồng một Tết Nguyên đán trên một g̣ đất cao ở chân núi Trường Úc, cạnh thị trấn Tuy Phước, cách thành phố Quy Nhơn khoảng 8 km.

 

Chợ G̣ Trường Úc được h́nh thành cách đây 200 năm. Trong thời kỳ quân Tây Sơn đóng tại đây, đă tổ chức các cuộc vui chơi giải trí và tổ chức nhóm chợ đầu năm trên G̣ đất mang tên Trường úc.

 

Chợ G̣ Trường Úc đă trở thành điểm vui xuân lư tưởng mang đậm tính chất lễ hội cổ truyền. Người đi chợ không những để đi mua sắm mà c̣n du Xuân hái lộc, cầu duyên nợ, cầu sự may mắn, hanh thông. Chùa Long Sơn cổ kính nằm kề bên núi Trường Úc từ lâu đă là nơi mọi người đến xin xăm cầu nhân duyên, bổng lộc nhân dịp Xuân về.

 

(Sưu tầm và Tổng hợp)

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Kỹ Thuật Truy Tầm

Hoàng Vân

Sưu tầm Nhạc Dân Ca

Julia Nguyễn
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 10/19/17