-
|
Cái tổ con chuồn chuồn
Óc quan sát thế giới tự nhiên của người Việt Nam dành khá nhiều cho đời
sống và cá tính riêng của con chuồn chuồn. Bởi là nó gần gũi với con
người, trước hết là với trẻ em. Trẻ em thích chơi chuồn chuồn. Thấy
chuồn chuồn là giơ tay bắt ngay, nên mới có câu hát:
"Chuồn chuồn có cánh th́ bay
Đừng cho thằng bé giơ tay bắt chuồn".
Cũng có nơi trẻ em lại hát:
"Chuồn chuồn có cánh th́ bay,
Có anh cu Tư tḥ tay bắt chuồn".
Đối với tuổi nhỏ, chuồn chuồn có mặt như một thứ tṛ chơi và cũng như là
bạn bè. Bắt chuồn về cho chuồn chọi nhau; Bắt chuồn về, buộc chỉ vào
đuôi, mang theo một mẫu giáo nhỏ lên trời; Bắt chuồn về vặt trụi chân,
lồi thả chuồn ra. Chuồn bay
Mỏi cánh. Chuồn muốn đậu, mà không cô chân để đậu ( chuồn rơi
xuống dết: nằm kềnh ra, trông vui mắt đảo để. Bắt chuồn về, cho chuồn
cắn vào rốn, nói là, để cho chóng biết bơi.
Và bút nhiêu tṛ nữa. Chuồn chuồn thân quen và hấp dẫn với
trỏ nhỏ đến thế, mà'tổcon chuồn chuồn ở đâu, ngh́n đời nay
lỏi chẳng ai mách đùm các em một câu!
C̣n, trong ư thức người lớn tuổi th́ khác hơn. Cũng rất quen
thuộc. Nhưng chuồn chuồn không c̣n là một thứ tṛ chơi nữa,
mà đă đi vào chuyện làm ăn, chuyện ứng xử ở đời, có cả những
điều hi vọng và những điều buồn đau. Đối với những người để
tôm nhiều đến việc buôn bán, làm ăn th́ có câu: Vôn. chuồn
chuồn, ư nói vốn ít ỏi, mỏng nhỏ, chẳng hề làm nên cơ nghiệp
ǵ. Đối với những người quanh năm suốt tháng làm bạn với
nắng mưa với trời đất, th́ truyền cho nhau câu tục ngữ:
"Chuồn chuồn bay thấp th́ mưa
Bay cao th́ nắng, bay vừa th́ râm"
Chuồn chuồn cũng tham dự vào ư thức thẩm mĩ của dân
gian Việt Nam như là sự liên tưởng - so sánh trực giác, nhờ đó
mà nói lên được cô đúc hơn, h́nh ảnh sâu sắc hơn cái ư về sự
hời hợt, qua loa, không chuyên chú theo ' lôi chuồn chuồn đáp
nước Chuyện về con chuồn chuồn c̣n được mang vào mỗi cuộc
đời trong cái phút lâm chung của họ. Đó là phút người bệnh đă
mê sảng và đă "bắt chuồn chuồn", tức là các ngón tay cứ chúm
lại rồi toe ra, lại chúm lại, toe ra như động tác các ngón tay khi
bắt chuồn chuồn, báo hiệu cái chết đă đến! Con người quan sát
đời sống con chuồn chuồn sâu sắc và đa dạng đến thế mà cái tổ
con chuồn chuồn ở đâu và h́nh dáng của nó ra sao vẫn chẳng ai
biết cả Nhưng làm sao, người ta vẫn nói "ai biết đâu cái tổ con
chuồn chuồn". Và văn học cứ viết, chẳng hạn như: "Ông Đổng
th́ bàng quan, cả nghe, cả tin. Ḿnh th́ biết tỏng cái tổ con
- (Trích từ "Kể chuyện Thành ngữ, Tục ngữ"
- Hoàng Văn Hoành - Viện Ngôn Ngữ Học)
|
