-
|
- Cá nhảy giường
thờ
-
- Ở vùng Hải Thanh (Thanh Hóa) có tục lệ: Khi
cúng giỗ hoặc Tết nhất, bao giờ trong mâm cơm
cúng cũng phải có cá biển. Dân ở đây làm
nghề đánh cá nên
có quan niệm sợ người
đă khuất đói cơm lạt
(nhạt) cá. V́ thế món cá
được coi là
món chính trong cúng bái.
- Ngay cả ngày Tết, dù các thức dồi dào nhưng
trên bàn thờ (vùng này gọi bàn thờ là giường
thờ) cũng phải có đĩa cá.
- Những năm
vào ngày giáp Tết mà biển
động, cá
hiếm
hơi,
nhà nào cũng t́m mọi cách
để kiếm cá
về làm cơm
cúng.
- Có lần, ở nhà :một người
ngư
dân đă sắp cơm
cúng chiều ba mươi
Tết, nhưng
người đi
đánh cá biển vẫn chưa
về. Chưa
có cá th́ chưa
cúng được. Bà vợ bồn chồn, chạy ra chợ
t́m mua cá.
- Chợ hết cá. Bà buồn bă quay về nhà. Bước
vào nhà, nh́n vào mâm cỗ, thấy có hai
đĩa cá mối khoanh tṛn, bà mừng rỡ, mắt
sáng lên sung sướng.
Bà hỏi cô con dâu: "Cá ở
đâu thế
con?" Vốn là người
dí dỏm, cô con dâu trả lời: "Biết nhà ta chưa
có cá,
cá từ ngoài biển vào rồi tự nhảy lên
giường thờ
đấy mẹ ạ".
Th́ ra, ông lăo ngư
dân ở lại
đánh cá, không về
ăn Tết,
đă gửi cá qua thuyền khác cho nhà
đón Tết.
- Thành ngữ "Cá
nhảy giường
thờ" ra đời
như thế. Nó
hàm chỉ
những sản vật quư, hiếm có
được
lúc hiếm hoi. Nó c̣n có nghĩa
là một thứ hàng
đắt, khó mua.
V́ lúc cần mà chưa
có, dân bán
cá (hoặc
các sản vật khác) có thể
nâng giá lên. Người
mua, v́ cần kíp Phải nhắm mắt mua. Trong sử dụng,
thành ngữ c̣n bảo lưu
nghĩa nói lên tục lệ cúng
cơm
cá của người
vùng biển.-
(Trích từ "Kể chuyện Thành ngữ, Tục ngữ"
- Hoàng Văn Hoành - Viện Ngôn Ngữ Học)
|
