Ai về Cầu Ngói Thanh Toàn

Chợ quê – hai tiếng ấy luôn giăng mắc trong tâm tưởng của mỗi một người con dân Việt. Có lẽ chính vì thế mà ban tổ chức Festival Huế 2002 đã quyết định tái hiện lại bóng dáng của ngôi chợ xưa tại một vùng quê ven Huế, ngay bên Cầu Ngói Thanh Toàn, của làng Thanh Thủy Chánh.

“Ai về Cầu Ngói Thanh Toàn, Cho em về với một đoàn cho vui”. Sáng 28.4, nhiều người đã theo tiếng gọi của câu ca xưa về với buổi khai trương “Chợ quê ngày hội”. Từ Huế về Thủy Thanh, du khách đi qua con đường có đôi hàng dương rất đẹp, con đường xuyên qua cánh đồng đang kỳ lúa chín vàng ươm cả một khoảng không gian bao la. Thế rồi trong một khoảnh sân làng, dưới gốc cây cổ thụ tỏa che bóng mát, một ngôi chợ xưa bỗng xuất hiện. Hàng chục chiếc chòi tranh được dựng lên với rất đông người mua bán. Có cảm giác khi bước vào ngôi chợ này, cũng là lúc mình đi lùi về hàng bao nhiêu năm trước, thời kỳ mà ông bà đã sống, cha gặp mẹ trong ngày “trai khôn tìm vợ chợ đông”…

Có khá nhiều sản vật địa phương được bày bán trong chợ với giá rẻ bất ngờ. Dãy hàng ẩm thực nằm ngay sát lối đi vào có bán đủ các món ăn dân dã: bánh có bánh tày, bánh ú, bánh gai, bánh phu thê... chè có chè bắp, chè hạt sen, chè khoai tía, chè bông cau, chè đậu ván... có cả cơm hến và những nồi bánh canh cá lóc đậm đà hương vị đồng quê; rồi thì các loại kẹo cau, kẹo gừng… Những món ăn ở trong chợ này đều bày biện trên các chõng tre, khách ngồi trên những chiếc ghế tre rất làng quê mộc mạc. Mệ Lê Thị Ngảnh, 68 tuổi, ở Xóm Nhì, Thôn Thuỷ Thanh Chánh đang khá bận rộn cùng với con gái là chị Phạm Thị Nga, bán các loại bánh lá. Nét mặt hồ hởi, lấm tấm những giọt mồ hôi, mệ cho biết: “Ngày xưa ông bà trong làng làm chợ ở đây, chừ được bán trong chợ giống như xưa tui thấy vui lắm. Sáng ni thấy du khách về thăm chợ nhiều tui rất tự hào…”. Một cặp bánh tày của mệ chỉ có 500đ. Chị Nga nói: “Ở quê, quà bánh chỉ rẻ như thế thôi”. Ở trong gốc chợ, cụ Phan Văn Bút, 70 tuổi đang ngồi trong hàng thủ công mỹ nghệ tre đan. Hàng có nhiều loại: nơm cá, oi đựng cá, bội, những chiếc ghe đua có đủ chầm chèo, rổ rá, giừng, sàn, nong ,nia… Cụ Bút cho biết, cụ và 6 người khác đã bỏ ra cả tháng trời để đan lát, chuẩn bị cho ngày hội. Ông Lê Đình Trọng, 65 tuổi, một trong những chủ nhân của gian hàng này, nói: “Hàng của chúng tôi rất chất lượng. Thu nhập không phải là mục tiêu cuối cùng của chúng tôi, cái chính là làm sống lại nghề đan lát của quê hương. Chúng tôi phục vụ tối đa”. Sát gian hàng của những người đàn ông là hàng nước của bà Lê Thị Vui, 55 tuổi. Gia đình bà đã có mấy đời bán nước chè xanh, bởi vậy bát nước của bà rất ngon ngọt. Đến gian hàng này, có thể thấy các loại chum vại đựng nước ngày xưa, cái tô, cái chén, cái ấm đất cũng có xuất xứ trên 50 năm trước. Ấy vậy mà mỗi bát nước chỉ có 100đ.

Uống xong bát nước, đã nghe bên cạnh tiếng hô bài chòi vang lên gióng giả, thúc giục. Hai dãy chòi lợp mái toóc rạ ngày mùa trong cổ tích với những cây cờ nhỏ trên bàn cái và những tiếng hô, tiếng mõ lập tức thu hút đông đảo người đi chợ. Nhiều mệ đi chợ nghe tiếng hô vội đến xin chơi, mỗi người một chiếc chòi với những con bài ứng với những câu hò. Ông Trần Huy Chựa, 50 tuổi, một trong những người tổ chức hội bài chòi, cho biết: Nhóm của ông chuẩn bị đến 5 tuần. Vui nhất là những ngày tập hô, không nhớ hết các câu hò, nhưng ngồi với nhau lại nhớ. Cứ tưởng không có người chơi, không ngờ các mệ, các cụ rất thích.

Trong đình chợ cũ gần đó, một số trò chơi cũng được trình diễn, thu hút đông người nhất là cờ tướng. Bên trong đình, một nhóm các thím, các chị đang xay lúa, giã gạo với những điệu hò rập ràng, vui nhộn. Một điều thú vị bây giờ mới nhận ra là các o, các thím, các mệ đi chợ đều mặc áo bà ba may theo kiểu Huế trông duyên dáng vô cùng. Các cụ cũng vậy, áo bà ba trắng với túi thuốc lá vấn sâu kèn trong bọc. Từ trong đình nhìn ra chiếc ao nhỏ, một cụ già đang ung dung ngồi câu cá trên chiếc thuyền nan bên kia cầu ngói, một cụ già khác đang cất rớ. Vào bên trong phía bên kia cầu, trên một sân khấu ngoài trời, nhóm võ dân tộc của làng đang trình diễn những bài quyền cổ điển. Nhiều người dân trong làng cho biết, rồi đây trên sân khấu này sẽ có những cuộc thi hát dân ca, hò ru em, hò giã gạo… và dưới sân chợ, cũng sẽ diễn ra các trò chơi dân gian như: kéo co, nhảy bao bố, thi đan lát, chằm nón, thắt gióng…

Chúng tôi rời chợ, ghé vào quầy hàng lưu niệm nằm sát sân đình, và thật bất ngờ khi đây là nơi trưng bày các sản phẩm của các cô dạy mẫu giáo Thủy Thanh. 7 cô giáo đã làm rất nhiều thứ từ những vật dụng đã bỏ đi thành những món hàng lưu niệm độc đáo. Ví như những chiếc cầu ngói làm từ bìa các – tông, xốp; những bông hoa dại làm từ những vỏ chai nhựa… Chợ quê ngày hội thật bình yên, gần gũi…

Thương Cầm