|
| |
| |
Bí mật cây dầu đôi hơn 200 tuổi ở Nha Trang
-
Cách Nha Trang về hướng nam 11 cây số, trên đường
23/10 ngay ngă ba nối liền với Cải lộ tuyến đi hướng bắc có một
cây dầu đôi cổ thụ. Cây bị cưa nhiều nhánh, trong t́nh trạng ra
ít lá, cao 30m và cành x̣e tán 15m. Đây là cây dầu đôi gắn liền
với lịch sử tỉnh Khánh Ḥa và cũng có nhiều truyền thuyết về nó.
-
Lịch
sử
-
Theo nhiều người th́ cây dầu đôi (cây có hai
nhánh từ gốc mọc lên) nằm trên con đường Thiên Lư kia là cây dầu
lớn nhất trong cánh rừng đại ngàn ngày xưa ở khu vực Diên Khánh,
Khánh Ḥa này. Vào thế kỷ thứ 19, khi đó dân cư nơi này rất thưa
thớt, con đường từ Nha Trang lên thành chỉ là con đường đất nhỏ,
chủ yếu phục vụ cho xe ngựa và người đi bộ. V́ thế cánh rừng
trên vẫn c̣n rất nhiều cây cối. Cho đến cuối thế kỷ 19, đầu thế
kỷ 20, việc mở con đường từ Nha Trang đi thành tiến hành và dân
cư bắt đầu phát triển khi cánh rừng kia lần lượt biến thành khu
dân cư và đồng ruộng. Cây dầu đôi khi ấy nằm ở bên trong vệ
đường, cành lá phát tán xum xuê tươi tốt được giữ lại như biểu
trưng của một vùng đất.
-
Xác định niên đại cảu cây dầu đôi bằng khoa học
th́ chưa ai làm. Nhưng theo dẫn chứng của lịch sử th́ vào năm
1793, thành Diên Khánh bắt đầu được xây dựng th́ cây dầu đă có
mặt. Chuyện tiếp theo là vào mùa xuân năm Quư Tỵ (1653) chúa
Nguyễn Phúc Tần ra lệnh cho cai cơ Hùng Ngọc Hầu tiến hành mở
mang bờ cơi từ đèo Cả vào đến bờ Bắc sông Phan Rang. Trong quá
tŕnh mơ cơi ấy, khi đến Khánh Ḥa, giữa cánh rừng, cây dầu đôi
cao lớn khác thường nổi bật đă được giữ lại và ở lại cho đến bây
giờ.
-
Cũng từ đó, cây dầu đôi được gắn liền với huyền
thoại. Người ta cho rằng nguyên đây là cây dầu một nhánh, nhưng
có một đêm mưa sấm chớp đă đánh trúng cây dầu khiến chúng tẻ
thành hai nhánh như bây giờ. Tuy nhiên, nhiều lần đến cây dầu
đôi quan sát chúng tôi nhận thấy cây dầu lớn lên tự nhiên, đây
là cây dầu có hai nhánh chẻ ra tự nhiên chứ không hề có tác động
từ bên ngoài.
-
Với tầm mắt nh́n, người ta có thể nh́n thấy cây
dầu đôi này từ rất xa, khi nh́n thấy cây dầu đôi ta cảm giác như
khi đi xa ta được trở về nhà. Nhờ bóng mát của cây dầu đôi, bao
quanh nơi này trở thành một khu buôn bán hàng ăn sầm uất. Cây
dầu đôi c̣n là một điểm tham quan của du khách trước khi đến
thành cổ hay thăm các ngôi chùa cổ trong vùng. Đối với người dân
quanh vùng, cây dầu đôi rất linh thiêng, cho nên họ đặt am thờ
dưới gốc, khấn bái cầu nguyện. Đặc biệt, trên thân cây, ở độ tầm
cao hơn một mét có nốt bứu cây. Trên cây dầu có nhiều cây tầm
gửi sống bám.
-
Câu
chuyện Trịnh Phong
-
Câu chuyện cây dầu đôi c̣n gắn liền với vị chiến
sĩ yêu nước chống Pháp. Đó là Trịnh Phong. Bên cạnh cây dầu đôi
có Miếu Trịnh Phong.
-
Miếu Trịnh Phong không to, bị nhiều hộ dân chen
lấn nên rất chật chội, đă liên tiếp nhiều lần trùng tu. Miếu
được xây dựng vào thập niên 90 của thế kỷ 14. Cửa miếu thay v́
xoay ra con lộ lại xoay về hướng Bắc. Lúc đầu miếu thờ thần, cho
đến sau khi xử chém B́nh Tây đại tướng Trịnh Phong, Pháp treo
đầu ông lên cây dầu đôi để thị uy, người dân đă đổi thành Miếu
Trịnh Phong và thờ cúng ông. Miếu thờ Trịnh Phong cùng cây dầu
đôi đă được xếp hạng là di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm
1991. Hiện miếu c̣n lưu hai đạo sắc của các vua Thành Thái và
Khải Định phong tặng. Mỗi năm, vào ngày 16/3 (Âm lịch), tại
Miếu đă làm lễ cúng trọng thể tưởng nhớ đến vị anh hùng.
-
Trịnh Phong quê ở Phú Vinh, xă Vĩnh Thạnh, Nha
Trang. Khi vua Hàm Nghi xuống chiếu Cần vương (tháng 8-1885)
th́ ông đang là một vị quan của triều đ́nh đóng ở thành Diên
Khánh. Ông đă chiêu binh chống PHáp dưới ngọn cờ “B́nh Tây đại
tướng” và đă quy tụ được nhiều nhân tài.
-
Đầu tháng 8-1886, Pháp do đại úy Lhermitte chỉ
huy với các loại vũ khí hạng nặng như sơn pháo 80, đội quân đánh
thuê hơn 300 tên, bằng đường bộ và đường thủy tiến ra đánh Khánh
Ḥa nhằm tiêu diệt lực lượng yêu nước. Sau khi thành Diên Khánh
bị thất thủ, Trịnh Phong đă rút binh lên núi Hèo tiếp tục kháng
chiến. Nhưng lực lượng ngày càng yếu, cuối tháng 8-1886 Trịnh
Phong bị Pháp bắt, xử trảm ông tại Ḥn Khói (11-9-1886). Phần mộ
của Trịnh Phong được đặt ngay trong khuôn viên của ḍng họ tại
thôn Phú Vinh, xă Vĩnh Thạnh, Nha Trang.
-
Bao
cuộc bể dâu
-
Trải qua bao cuộc bể dâu như người xưa nói “Tang
điền biến vi thương hải” là không có ǵ vĩnh cữu với thời gian.
Cây dầu đôi c̣n sót lại giữa cánh rừng đại ngàn kia mặc bao
nhiêu biến cố.
-
Nhớ vào năm 2000, khi con đường 23/10 từ Nha
Trang đi thành mở rộng cho sáu làn xe, Cây dầu đôi bị nằm trong
khu vực phải “di dời” để mở đường. Số phận của cây dầu lịch sử
được đem ra bàn căi, rốt cuộc là quyết định giữ cây lại, c̣n con
đường có cong veo một tí không sao. V́ thế, khi đi ngang cây dầu
đôi như hiện nay, ta thấy cây dâu nằm ở bên vệ đường, có kè
chắn lại, bao quanh là con đường nhựa với khối nhựa nóng hàng
ngày hút ánh nắng mặt trời làm cho rễ cây oằn ḿnh gánh chịu.
-
Sau cuộc mở đường, Khánh Ḥa tổ chức kỷ niệm 350
năm (2003) th́ cây dầu đôi mỗi ngày mỗi xuất hiện những cành
khô, tỉnh giao cho công ty Môi trường Đô thị tỉnh ra phương pháp
cứu chữa. Vào thời thời điểm này, kinh phí 30 triệu đồng để “trị
bệnh” cho cây dầu đôi cổ thụ là khoảng tiền lớn. Cách chữa trị
là khoan những hố quanh cây dầu, bơm các chất kích thích phát
triển rễ để tránh rễ cây bị chết do ảnh hưởng sức nóng từ lớp bê
tông nhựa và phục hồi lại số rễ đă bị chặt đi trong quá tŕnh mở
đường và đào đất để đặt cáp ngầm, dây điện. Riêng phần thân cây,
cũng dùng thuốc để bảo vệ cây bị sâu bọ đục phá, cưa lại các
nhánh cây cưa sai phương pháp, dùng hóa chất bôi lên những “vết
thương” của cây để tránh bị thối rữa do đọng nước mưa. Bơm các
hóa chất kích thích lên các tán cây để phát triển hệ thống lá
của cây dầu đôi.
-
-
-
-
-
-
Điều buồn cười là cũng vào thời điểm trên. Do lo sợ cây dầu đôi
bị chết, công ty Môi trường Đô thị đă t́m một cây dầu đôi con
trồng dự pḥng cách cây dầu đôi lịch sử khoảng 15m. Tuy nhiên,
do nhiều ư kiến phản đối, sau đó cây dầu đôi… ăn theo này đă bị
nhổ bỏ.
-
Giờ đây, qua bao thăng trầm của cuộc sống, dẫu
không c̣n xum xuê cành lá như thời trai tráng, cây dầu đôi già
hơn 200 tuổi vẫn vươn xanh, nổi bật giữa trời trên con đường cửa
ngơ từ phía Nam vào Nha Trang
Nguồn: saigontimesusa |
|
