Home T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
 
 

Hà Nội từng có tượng Thần Tự Do trên nóc Tháp Rùa?

Posted by Trần Vân Hạc on Tháng 8 26, 2009 in Vui buồn suy ngẫm |

Có lẽ ít người biết rằng Hà Nội cũng đă từng có một tượng Thần Tự Do giống hệt như tượng Thần Tự Do ở New York (Mỹ) nhưng với kích thước nhỏ hơn.
Tượng Thần Tự Do ở Hà Nội


Tượng Thần Tự Do trên nóc Tháp Rùa do R. Duboil chụp.

Khi trao tặng tượng Thần Tự Do khổng lồ cho nước Mỹ, người Pháp có giữ lại cho ḿnh một phiên bản nhỏ (cao 11 mét) cũng bằng đồng, đặt cạnh chiếc cầu bắc qua sông Seine. Đồng thời cũng có một phiên bản khác nhỏ hơn nữa, (chiếm tỷ lệ 1/16 của pho tượng chính, tức khoảng 2,85m). Phiên bản này đưa sang triển lăm tại Hội chợ Đấu xảo Hà Nội (nay là Cung văn hóa Hữu Nghị Việt – Xô) năm 1887. Triển lăm xong, pho tượng được tặng cho Hà Nội và được dựng tại vườn hoa Cửa Nam trước khi bị giật đổ lúc 9 giờ 40 ngày 1/8/1945.

Khi làm pho tượng tặng cho nước Mỹ, Bartholdi đă khéo léo giải quyết vấn đề giăn nở của kim loại qua tấm váy ḷe x̣e của pho tượng. Người Hà Nội lúc ấy không quan tâm đến lịch sử của pho tượng mà chỉ gọi là tượng “Bà đầm x̣e”.

Cho tới nay người ta mới chỉ biết đến tượng Bà đầm x̣e đặt ở vườn hoa Cửa Nam trước Cách mạng tháng Tám. Vào cuối thế kỷ XIX, trước khi người Pháp cho chuyển pho tượng này đến đây, chỗ ấy là Quảng Văn Đ́nh, nơi triều đ́nh nhà Nguyễn cho tụ họp mọi người đến nghe giảng về các chủ trương, thông báo của triều đ́nh. Khi đưa tượng Bà đầm x̣e sang đây, nơi này đă biến đổi. Người ta có câu ca:

“Nhớ Quảng Văn Đ́nh tớ đến nghe
Câu Kê chẳng thấy, thấy Đầm x̣e
Thập điều bặt tiếng ê a giảng
Choáng óc kèn tây rúc tí toe…”

Ít người biết rằng trước khi được chuyển đến vườn hoa Cửa Nam, tượng Đầm x̣e c̣n có một vài lần dịch chuyển khác, và nó đă từng được đặt trên nóc Tháp Rùa.

Số là sau khi trưng bày ở Triển lăm Đấu Xảo Đông Dương, pho tượng được đặt ở vườn hoa trước cửa nhà Ngân hàng Đông Dương, tức vườn hoa Chí Linh, nơi đặt tượng Lư Thái Tổ bây giờ. Dịp quốc khánh nước Pháp 14/7/1890, Chính phủ Bảo hộ muốn đặt ở đây tượng Paul Bert (Người Việt gọi là Pôn Be) là thống sứ đầu tiên của Nhà nước bảo hộ, chết năm 1886 ở Hà Nội. Người Pháp lấy chỗ của tượng Thần Tự Do để làm chỗ cho tượng Paul Bert. Vậy là phải t́m một chỗ khác để đặt tượng Thần Tự Do. Có ư kiến đề xuất là đặt ở chỗ ga xe điện Bờ Hồ trước đây, nay là đài phun nước trước nhà Thủy Tạ và đầu phố Hàng Đào. Nhưng một kỹ sư Pháp là Daurelle đề nghị đặt ngay trên nóc Tháp Rùa mà người Pháp gọi là Ngôi đền nhỏ (Pagodon) hay Qui Sơn Tháp (Tour de l ‘ ile de la Tortue). Chi tiết này được viết rất rơ trong cuốn “Bắc Kỳ xưa” (Le vieux tonkin) của Claude Bourrin, viết về xứ Bắc Kỳ trong các giai đoạn từ 1890 đến 1894 (nhà in IDEO, Hà Nội, 1941, tr. 48-49).


Pho tượng Thần Tự Do tại Vườn hoa Cửa Nam trước khi bị giật đổ.

Lúc ấy báo chí Pháp thảo luận rất nhiều về vị trí đặt pho tượng này. Có nên đặt nó trên nóc Tháp Rùa không? Và nếu đặt th́ tượng Thần Tự Do sẽ quay mặt về hướng nào? Cuối cùng th́ tượng Thần Tự Do vẫn được đặt trên nóc Tháp Rùa, mặt quay về vườn hoa Paul Bert, tức quay về tượng Lư Thái Tổ bây giờ, lưng quay về phía Nhà Thờ Lớn.

Có 2 tấm h́nh trong cuốn sách “Bắc kỳ xưa” minh họa cho điều đó. H́nh thứ nhất là toàn cảnh Hồ Gươm, nh́n từ phía tượng Pôn Be, cho thấy Tháp Rùa, trên có tượng Thần Tự Do (h́nh này lấy từ báo L’ Indépendance tonkinoise, số đặc biệt, ra tháng 7/1891. H́nh thứ hai là h́nh Thần Tự Do, do Césard vẽ, phía sau có Nhà Thờ Lớn, với ghi chú “Liberté sur le Pagodon du Petit – Lac à Hanoi” (Tượng Tự Do trên nóc Tháp Rùa ở Hà Nội). H́nh này được đăng trong báo La Vie Indochinoise, tháng 12 năm 1896. Điều này cho thấy ít nhất Tượng Tự Do cũng đă nằm trên nóc Tháp Rùa trong 6 năm, từ 1891 đến 1896, trước khi được chuyển về vườn hoa Cửa Nam và mang tên “Bà Đầm x̣e”.


Bản tin trên báo Đông Pháp ngày 2/8/1945 cho biết, pho tượng “Bà đầm xoè” bị giật đổ 9 giờ 45 phút ngày 1/8/1945.

Năm 1945, trước khi Cách mạng tháng 8 nổ ra, ngày 31/7/1945, thị trưởng Hà Nội của Chính phủ Trần Trọng Kim lúc ấy là Trần Văn Lai, có lẽ đă không biết đến ư nghĩa lịch sử của pho tượng, nên đă liệt “Bà Đầm x̣e” vào số những tàn tích nô lệ của thực dân Pháp và kư lệnh cho giật đổ pho tượng này cùng một số tượng khác, trong đó có tượng Pôn Be. (Theo bản tin trên báo Đông Pháp, 2/8/1945. Xem ảnh).

Tượng Tự Do là một công tŕnh nghệ thuật và kiến trúc tuyệt đẹp của nước Pháp tặng cho nước Mỹ nhân dịp kỷ niệm 100 năm bản Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ. Chúng ta khó mà ngờ rằng Hà Nội đă thực sự có một phiên bản thu nhỏ của pho tượng, và nó đă từng đứng trên nóc Tháp Rùa.


Tranh Thần Tự Do, do Césard vẽ, phía sau có Nhà Thờ Lớn, với ghi chú “Liberté sur le Pagodon du Petit – Lac à Hanoi” (Tượng Tự Do trên nóc Tháp Rùa ở Hà Nội). H́nh này được đăng trong báo La Vie Indochinoise, tháng 12 năm 1896.

Tượng Thần Tự Do là một biểu tượng nổi tiếng của nước Mỹ. Đó là pho tượng rỗng, bằng đồng, cốt thép lớn vào loại nhất thế giới. Tượng cao 46m, nặng 204 tấn được đặt đứng trên một bệ cao 45,7m tại một cù lao nhỏ nh́n ra cảng New York.

Tất cả các tàu bè và hành khách ra vào cảng đều có thể từ xa nh́n thấy pho tượng đứng sừng sững, với bàn tay phải cầm bó đuốc giơ lên cao mà từ đó tượng có tên đầy đủ là “Tự do soi sáng thế giới” (La Liberté éclairant le monde).

Sự ra đời của pho Tượng Thần Tự Do để tặng cho nước Mỹ có nguồn gốc như sau: Nhà điêu khắc Bartholdi của Pháp vốn đă nổi tiếng ngay từ khi c̣n trẻ. Năm 22 tuổi, ông đă được tặng huân chương cao quư nhờ dựng một trong những vị tướng nổi tiếng của quân đội Napoléon.

Nước Pháp đă từng ủng hộ Mỹ trong cuộc đấu tranh giành độc lập. Năm 1865, trong một buổi họp mặt tại nhà của nhà sử học Pháp Eduard de Laboulaye, khi nói tới việc hầu tước Lafayette của Pháp đă chiến đấu dũng cảm để bảo vệ cách mạng Mỹ, Laboulaye đă đề nghị dựng một bức tượng khổng lồ để kỷ niệm chiến thắng của nước Mỹ trong cuộc đấu tranh giành tự do, độc lập. Nhiệm vụ này được giao cho Bartholdi thực hiện.

Bartholdi bắt tay vào công việc này từ năm 1875, một năm trước lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Độc lập 4/7/1776 của nước Mỹ. Nhưng ông không thể hoàn thành ngay công việc của ḿnh. Ông đă phải sang Mỹ vài lần để chọn chỗ đặt bức tượng. Chỗ đặt được chọn là cảng New York. Bức tượng có cánh tay phải cầm cây đuốc rực sáng coi như ngọn đèn pha của cảng. Như vậy pho tượng phải có độ cao như một ngọn đèn pha trên bệ. Riêng cánh tay giơ bó đuốc đă dài tới 12m, ngón trỏ dài 2,4m, cái đầu tính từ cằm tới vuơng miện cao 5m, riêng cái miệng rộng 1m.

Bức tượng dự kiến làm bằng đồng, cao 46m. Nhưng khi thiết kế bản vẽ xong, vấn đề nảy sinh là làm sao nó có thể đứng vững trước gió băo của biển cả ở cảng New York. Khó khăn này được giải quyết nhờ sự trợ giúp của công tŕnh sư tài ba Eiffel, người đă dựng tháp Eiffel nổi tiếng. Eiffel đă đề nghị dựng một khung bằng thép làm giá đỡ bên trong của pho tượng, đủ nhẹ để không ảnh hưởng đến bệ pho tượng và đủ vững để chống chọi với phong ba. Tượng được ghép bằng những lá đồng sẽ phải cách ly với khung thép bằng những tấm cách điện để tránh hiệu ứng pin kim loại làm rỉ chỗ ghép do hơi nước biển gây nên.

Ngày 4/7/1884, tại Paris đă diễn ra lễ trao tặng bức tượng cho nước Mỹ. Gần một năm sau, tháng 5/1885, bức tượng được tháo rời, xếp vào 214 công-ten-nơ, đưa lên tàu chiến Pháp để sang Mỹ. Tháng 4/1886 bệ tượng ở New York được dựng xong và công việc ghép tượng bắt đầu. Tháng 10/1886, trước sự chứng kiến của các quan chức cao cấp Pháp và Mỹ, tấm khăn phủ tượng Thần Tự Do được long trọng kéo xuống. Một trăm năm sau, năm 1986, người Mỹ cùng với tổng thống R.Reagan đă kỷ niệm trọng thể 100 năm tượng Thần Tự Do.

Nguyễn Phúc Giác Hải
Nguồn: http://vietnamnet.vn

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 10/19/17