Thư Mục

• Ca Dao
• Câu Đố
• Dân Ca
• Di Tích
• Lịch Sử
• Linh Tinh
• Nghệ Thuật
• Ngôn Ngữ
• Phong Tục
• Tín Ngưỡng
• Tục Ngữ/TN
• Văn Hóa

Tìm Bài Trong

Toàn Trang

Ca Dao Tục Ngữ bằng:

Ăn Tết trên đất Cố đô

                                      Hai mốt xỏ tai
                                      Hai hai đeo hoa
                                      Hai ba đưa về
                                      Hai bốn dọn đàng
                                      Hai lăm làng tế
                                      Hai sáu đóng cửa rừng... Ba mươi lên nêu".

Đó là lịch ăn Tết của người dân xứ Huế đã đi vào đời sống văn hoá từ bao đời mà ít nơi còn lưu giữ. Bây giờ, những phong tục vui xuân đón tết của chốn cố cung xưa không còn nữa, nhưng trong ký ức của người dân vẫn còn nguyên vẹn nét hương xuân chốn kinh thành...

Từ 25 tháng chạp, hội hoa xuân của Huế đã bắt đầu khai cuộc, các nghệ nhân trồng hoa khắp kinh thành chọn những chậu hoa đẹp nhất để trưng bày. Thời điểm này, Phu Vân Lâu thật sặc sỡ với muôn loài hoa khoe sắc. Ở đó, có những chậu mai hàng trăm tuổi mà chủ nhân của nó chỉ mang ra chưng chứ không bao giờ bán. Hai năm trở lại, chợ hoa xuân của Huế còn có sự góp mặt của các giống hoa lồng đèn, cẩm tú cầu, hoa hồng... đến từ Bạch Mã mù sương. Từ điểm nhìn Phu Vân Lâu hướng về Đại Nội, thành phố rực rỡ sắc màu của hoa. Trước chợ hoa xuân là dòng sông Hương lững lờ trong làn sương sớm. Vào mỗi buổi hoàng hôn, nếu trời không mưa, ánh nắng chiều lịm xuống phản chiếu với dòng nước sông Hương sẽ tạo nên một màu tím Huế ngơ ngẩn lòng người. Sông Hương ngày tết càng nhộn nhịp hơn với lễ hội đua thuyền truyền thống, quy tụ những tay chèo nổi tiếng của những vùng sông nước cố đô...

Thật thiếu sót nếu mỗi dịp xuân về tết đến, bạn không vào thăm cố cung, đặt chân lên những phiến đá, bậc thềm xanh thẳm sắc rêu, nơi ngày xưa các phi tần mỗi ngày vẫn son phấn chôn chặt tuổi xuân nơi chốn khuê phòng. Bây giờ, các lễ nghi phong tục vui xuân đón tết chốn cung đình đã không còn nhưng sử sách vẫn còn ghi rõ. Hàng năm, cứ đến ngày mùng một tháng chạp, triều Nguyễn mở đầu việc vui xuân đón Tết bằng lễ Ban sóc trước lầu Ngọ Môn. Khâm thiên giám (cơ quan lo việc làm lịch) sẽ phân phát lịch của nhà vua cho hoàng thân quốc thích, bá quan văn võ và muôn dân. Những người được ban lịch sẽ mặc lễ phục quay đầu về phía ngai vàng lạy 5 lạy tạ ơn vua.

Sau lễ Ban sóc, triều đình làm lễ Phất thức (vệ sinh, dọn dẹp cung điện, ngai vàng, ấn ngọc và bảo bối) chuẩn bị đón năm mới. Các phi tần trong cung tổng kết năm bằng việc giặt giũ xiêm y, lo điểm trang để đón mừng năm mới. Sau lễ Phất thức, mọi cơ quan, phủ đệ sẽ được nghỉ Tết. Đến ngày 30 tết, Khâm thiên giám chọn giờ lành để bộ Lễ dựng cây nêu. Sau khi cây nêu của triều đình được dựng lên, toàn dân thiên hạ mới được dựng nêu ăn tết. Lễ Tết nguyên đán chính thức diễn ra vào ngày mùng một đầu năm. Hôm ấy, trong triều quân lính mang khí giới, cờ quạt, voi ngựa trang sức rực rỡ cùng xa giá sắp hàng từ điện Thái Hoà hướng ra đến Ngọ Môn. Nhà vua mặc đại triều, từ điện Cần Chánh ra điện Thái Hoà rồi ngự lên ngai vàng để cho bá quan văn võ, thân thích lạy mừng. Trên lầu Ngũ Phụng, chiêng trống gióng lên liên hồi.

Sau những ngày vui xuân đón tết, triều đình còn tổ chức lễ tịch điền (lễ cày ruộng với mong cầu mở màn cho việc sản xuất nông nghiệp năm mới thắng lợi). Nhà vua mặc áo chẽn, bịt khăn đường cân, mang hia, tay cầm chiếc cày sơn vàng, hai con bò kéo cày cũng được phủ lụa vàng. Nhà vua kéo những đường cày đầu tiên trên một thửa ruộng của Kinh Thành, đi theo hầu có Phủ doãn phủ Thừa Thiên. Đến thời vua Đồng Khánh, người Pháp có sáng kiến tổ chức cho nhà vua du xuân để thần dân được thấy mặt. Truyền thống du xuân của nhà vua được tiếp nối đến đời Bảo Đại và chấm dứt.

Mùa xuân với các phi tần nhiều khi càng buồn và da diết hơn cả những ngày thường lặng lẽ trôi đi trong héo hắt. Có nhiều phi tần được tuyển vào cung nhưng quanh năm không thấy được mặt vua, để gọi là có thêm một chút sưởi ấm an ủi của mùa xuân, các vua triều Nguyễn đã nghĩ ra một cách cho các phi tần được diện kiến mặt rồng rất thú vị: Đến ngày đông chí, tất cả các bếp lửa trong Tử cấm thành đều phải tắt hết, đúng vào lúc nửa đêm, khi cái lạnh giá bắt đầu len lỏi vào tận chốn khuê phòng, nhà vua cho nhóm một bếp lửa lớn ở điện Càn Thành, lúc ấy các cung tần mỹ nữ mang lồng ấp đến để nhà vua ban cho mỗi người một ít lửa mang về. Lửa này được các cung tần mỹ nữ cất giữ và nhen nhóm suốt năm như nuôi nấng một niềm hy vọng sẽ có ngày bùng cháy khát khao được mây sở mưa tần với nhà vua. Thế nhưng, không ít người đẹp đã phải chôn kín tuổi xuân héo hắt nơi cấm cung lạnh lẽo suốt một đời son phấn (!).

Vào thăm quan cố cung trong dịp Tết Ất Dậu, du khách còn được thưởng thức thú cưỡi voi đi dạo quanh những nẻo xưa xe ngựa của Tử Cấm Thành. Hay lóc cóc cùng vó ngựa dạo phố vui xuân...

Những ngày cuối năm trời Huế bỗng hửng nắng rải một vàng trên những nẻo phố nhộn nhịp người bán kẻ mua. Buổi sáng, ngồi ở quán cà phê Vườn Thiên Đàng nhìn ra thấy phố đi bộ Nguyễn Đình Chiểu chạy dọc sông Hương như một vườn hoa đào, hoa mai kéo dài tấp nập bóng giai nhân và ngào ngạt hương xuân.

Rời cố cung, theo trục đường hướng thẳng về phía đồi núi Tây Nam, bạn sẽ được tham quan các lăng tẩm, chùa chiền trầm tĩnh khuất mình sau những rặng thông bát ngát. Thêm một dịch vụ mới mà bạn có thể lựa chọn đó là lóc cóc cùng xe ngựa dạo chơi xứ Huế. Sau khi qua đàn Nam Giao, nơi tổ chức lễ tế trời cầu mưa thuận gió hoà, quốc thái dân an của nhà vua, rẽ về phía tay phải là con đường dẫn lên Lăng Tự Đức u tịch và thơ mộng. Đi thêm một đoạn nữa bạn sẽ đến đồi Vọng Cảnh, nơi có thể phóng tầm mắt nhìn dòng sông Hương mơ màn quyến rũ trong khói lam chiều, điện Hòn Chén uy nghi và cả tháp chuông của Đan Viện Thiên An ẩn hiện giữa ngàn thông. Trong vòng bán kính khoảng 5 km của khu vực nầy, các lăng Khải Định, Thiệu Trị, Minh Mạng, Đồng Khánh... những ngôi cổ tự Tây Thiên, Trúc Lâm, Thiền Tôn... cũng ẩn mình giữa vùng đồi núi trầm mặc và uy nghi.

Nếu có dịp vui xuân cùng Huế, bạn nên nán lại để xuôi về làng Sình, xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, xem lễ hội vật võ truyền thống vào ngày 10 tháng giêng. Tất cả những chàng trai dẻo dai, sức khoẻ nhất sẽ trần mình trên sới vật, thấm đẫm mồ hồi chiến đấu với tinh thần thượng võ. Các cô gái quê với xiêm y lộng lẫy nhất để cổ vũ cho trai làng mình tranh tài. Lễ hội kéo dài trong suốt một ngày và tiếng reo hò luôn vang vọng cả một vùng quê. Năm nay, ngoài hội vật võ làng Sình còn có lễ vật võ làng Thủ Lễ (xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền) sẽ diễn ra vào ngày mùng bốn Tết, hội bài chòi ở Cầu Ngói Thanh Toàn và chợ quê ngày tết của làng Mỹ Lợi... Nếu như ở Huế, bạn có thể đắm mình với những cảnh đẹp cổ kính của cung điện, đền đài, lăng tẩm, xuôi về các làng quê bạn sẽ được hoà mình vào trong những lễ hội dân gian sôi nổi háo hứng.

Bùi Ngọc Long (TN)

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Web Database