| nguồn: http://khoahoc.net/
NHỮNG ĐỒNG TIỀN CỦA TRẦN TH?I T?NG
Năm 1225, vị nữ
quốc vương nước Đại Việt l? L? Chi?u Ho?ng cởi long b?o nhường ngai v?ng
cho phu qu?n. Kể từ đ?y, vương quyền họ L? chuyển sang họ Đ?ng A. Trần
Cảnh l?n ng?i ho?ng đế, lần lượt lấy 3 ni?n hiệu:
- Kiến Trung:
1225-1231
- Thi?n Ứng
Ch?nh B?nh: 1232-1250
- Nguy?n Phong:
1251-1258
Ngay từ khi mới
l?n ng?i, vua đ? quan t?m đến vấn đề sử dụng tiền tệ m? trong Lịch Triều
Hiến Chương Loại Ch? đ? ghi lại: ?Năm Kiến Trung thứ 2... xuống chiếu
định rằng d?n gian d?ng tiền với nhau th? một tiền l? 69 đồng, gọi l?
tiền bớt, nộp l?n th? 1 tiền l? 70 đồng?.
Ng?y nay giới
sưu tập đ? t?m thấy hai loại tiền Kiến Trung Th?ng Bảo đều đọc tr?n,
nhưng c? đặc điểm thư ph?p ho?n to?n kh?c nhau. Ni?n hiệu Kiến Trung c?n
gặp ở hai vị vua Trung Quốc l? Đường Đức T?ng, ni?n hiệu Kiến Trung
(780-783) v? Tống Huy T?ng ni?n hiệu Kiến Trung Tĩnh Quốc (1101). Vậy
những đồng tiền tr?n do ai đ?c?
* C? một loại
tiền Kiến Trung đ? được c?c chuy?n gia tiền cổ như TingFuBao, Ogawa
Hiroshi... gi?m định l? tiền thời Đường, t?i ho?n to?n đồng ? v? xem kỹ
thấy c? c?c đặc điểm sau:
-
Thư ph?p tr?n đồng tiền ch?nh l? thư ph?p được thể hiện tr?n c?c đồng
tiền Trung Quốc đương thời: hai chữ ?th?ng bảo? th? đ? qu? r?; bộ ?dẫn?
trong chữ ?kiến? kh?ng viết r? như trong c?c đồng tiền sau n?y, lại viết
giống bộ ?sước? trong chữ ?th?ng? tr?n c?ng đồng tiền.
-
V?nh, k?ch thước v? c?c đặc điểm kh?c đều mang đặc điểm của c?c loại
tiền c?ng thời.
*
Loại xong đồng tiền vừa m? tả tr?n, c?n lại một đồng tiền Kiến Trung đ?
được TingFuBao, Miuria Gosen... gi?m định l? của Trần Th?i T?ng, song
xem kỹ, sẽ nhận thấy c? những đặc điểm rất kỳ lạ:
- Đồng tiền c?
vẻ d?y dặn, cứng c?p, v?nh rộng... kh?c hẳn những đồng tiền thời L?.
- Thư ph?p cũng kh?c hẳn, chữ nhỏ n?t d?y, hai chữ
?th?ng
bảo?
rất giống như trong tiền Tường Ph? Th?ng Bảo (loại chữ nhỏ) của Tống
Ch?n T?ng đ?c v?o ni?n hiệu Đại Trung Tường Ph? (1008-1017)...
V? như vậy,
đồng tiền Kiến Trung n?y c? đặc điểm, thư ph?p... ho?n to?n giống tiền
Tường Ph? của Đại Tống! Hay tiền n?y l? do Tống Huy T?ng đ?c?
Ch?ng ta chưa
r? c?c chuy?n gia tiền cổ nổi tiếng của Trung Quốc - Nhật Bản giải th?ch
sự nhận định của m?nh như thế n?o, n?n đ?nh phải lựa đường hỏi tra:
X?t rằng Huy
T?ng (1101-1125) nước Đại Tống l? một nghệ sĩ bậc thầy, một hoạ sĩ hữu
danh, một nh? cổ ngoạn say m?, một thư ph?p gia nổi tiếng... m? những
đồng tiền đ?c thời vua n?y như c?c hiệu S?ng Ninh (1102-1106), Đại Quan
(1107-1110), Ch?nh H?a (1111-1117), Trọng H?a (1118) v? Tuy?n H?a
(1119-1125) đều mang n?t ngự b?t. Ngo?i ra, Tống sử c?n cho hay năm
1101, Tống Huy T?ng đ? c? đ?c hai loại tiền l? Th?nh Tống Nguy?n Bảo v?
Th?nh Tống Th?ng Bảo đều mang thư ph?p của vua; v? mới đ?y, giới sưu tập
c?n t?m thấy tiền Kiến Quốc Th?ng Bảo (Kiến Quốc l? viết tắt 4 chữ của
ni?n hiệu Kiến Trung Tĩnh Quốc 1101) cũng mang thư ph?p của vua. Nếu
Tống Huy T?ng c? đ?c tiền Kiến Trung, hẳn n? cũng phải nằm trong d?ng
chảy những đồng tiền mang thư ph?p ?Huy T?ng thủ?, đồng thời c? những
đặc điểm của tiền thời n?y; trong khi tiền Kiến Trung Th?ng Bảo th? kh?c
hẳn.
Vả lại, khi mới
lập triều, Trần Th?i T?ng đ? ban chiếu ?Định ph?p d?ng tiền?, chắc chắn
phải c? đ?c tiền để thực thi chiếu ban h?nh, đồng thời bố c?o thi?n hạ
ni?n hiệu đang trị v? đất nước. Lẽ n?o phải sử dụng lại c?c đồng tiền
triều L? l? của một vương triều m? m?nh đ? cướp ng?i v? t?m mọi c?ch thủ
ti?u, tận diệt?
Tuy vậy, lời
giải th?ch tr?n vẫn chưa đủ sức thuyết phục cho việc gi?m định tiền Kiến
Trung Th?ng Bảo l? do Trần Th?i T?ng đ?c. May đ?y, c?n c? một chứng cứ
kh?c. Đ? l? những đồng tiền hiệu Ch?nh B?nh...
S?ch của
TingFuBao, Miuria Gosen giới thiệu tiếp l? đồng tiền Ch?nh B?nh Th?ng
Bảo c? đặc điểm ho?n to?n giống tiền Kiến Trung vừa b?n, đồng thời cũng
gi?m định l? của Trần Th?i T?ng.
Ở Nhật Bản cũng
c? ni?n hiệu Ch?nh B?nh (Shohei 1346-1370), song v?o thời n?y, tại xứ sở
hoa anh đ?o đang lưu h?nh rộng r?i c?c loại tiền Trung Quốc, nếu c? đ?c
th?m th? cũng chỉ phỏng lại c?c loại tiền Khai Nguy?n Th?ng Bảo, Tống
Nguy?n Th?ng Bảo, Hồng Vũ Th?ng Bảo... mang c?c đặc điểm ri?ng.
Năm 1995, hai
nh? sưu tập tiền cổ ở ?u (L? Văn Trị) v? Mỹ (Nguyễn Văn Hữu) đ? t?m th?m
được hai đồng tiền Ch?nh B?nh Nguy?n Bảo c?ng đặc điểm với tiền Ch?nh
B?nh Th?ng Bảo, chỉ kh?c ở chổ chữ ?th?ng? được thay bằng chữ ?nguy?n?
nhưng c?ng thư ph?p. Nhiều nh? nghi?n cứu tai nghe nhưng mắt chưa thấy,
tỏ vẻ ho?i nghi: - E đọc nhầm từ tiền H?m B?nh Nguy?n Bảo m? ra? Thưa
kh?ng, hai bản rập của hai đồng tiền từ hai ch?n trời gởi về cho thấy
chữ ?ch?nh? gồm chữ ?ch?nh? gh?p với bộ ?phộc? rất r? r?ng!
X?t mỗi sự kiện
lịch sử, cũng như sự xuất hiện của một đồng tiền, phải đặt v?o tổng thể
h?i h?a của n?. Do vậy, mỗi đồng tiền trong c?c đồng tiền Kiến Trung
Th?ng Bảo, Ch?nh B?nh Th?ng Bảo v? Ch?nh B?nh Nguy?n Bảo ch?nh l? một
chứng cứ bổ sung cho đồng tiền kia để đi đến kết luận...
Tất cả ch?ng
đều được đ?c thời Trần Th?i T?ng! Song sự xuất hiện của những đồng tiền
c? đặc điểm lạ ở nước Đại Việt, nhưng lại mang sắc th?i của một thể loại
tiền thời Bắc Tống, l?m t?i băn khoăn: phải chăng ch?ng l? sản phẩm của
những người thợ đ?c tiền l?nh nghề ở ph?a bắc nước Đại Tống, l?nh nạn
M?ng - Nguy?n sang lập nghiệp ở nước ta?
H?nh minh
họa: H 1: Tiền ?Kiến Trung Th?ng Bảo?
(lấy từ s?ch của Miuria Gosen)
H 2: Tiền ?Ch?nh B?nh Th?ng Bảo? (lấy từ s?ch
của Miuria Gosen)
B?i
2:
NHỮNG ĐỒNG TIỀN NGUY?N PHONG CỦA TRẦN TH?I T?NG
BS NGUYỄN ANH HUY
...Người l?nh
gi? đầu bạc,
Kể m?i chuyện
Nguy?n Phong...
Giặc Phật: h?o
hứng người xưa. Tiền cổ: b?n c?i đời nay... Tuy chỉ một hiệu tiền Nguy?n
Phong Th?ng Bảo, nhưng c?c nh? sưu tập đ? t?m thấy h?ng trăm loại c?
k?ch thước, chất liệu, thư ph?p, đặc điểm v? c?c n?t chi tiết kh?c nhau.
Ch?ng do ai đ?c?
Ni?n hiệu
Nguy?n Phong th? chỉ gặp ở ba vị vua: H?n Vũ Đế (110-105 tr.CN), Tống
Ch?n T?ng (1078-1085), Trần Th?i T?ng (1251-1258). Chắc rằng H?n Vũ Đế
kh?ng đ?c tiền Nguy?n Phong v? thời n?y tại Trung Quốc đang c?n sử dụng
hệ thống tiền B?n Lạng, Ngũ Th?. C?c nh? nghi?n cứu tiền cổ tr?n thế
giới đều c?ng nhận cả hai vị vua Tống v? Trần đều c? đ?c tiền Nguy?n
Phong, nhưng l? loại tiền n?o th? cho đến nay vẫn chưa c? sự thống nhất.
Ở Nhật Bản, v?o
ni?n hiệu Vạn Trị (Manji) thứ hai (1659) cũng c? đ?c nhiều loại tiền
Nguy?n Phong bằng đồng thau, nhưng ch?ng c? những đặc điểm của tiền Nhật
Bản đương thời như lỗ vu?ng rộng, v?nh đều đặn, v?nh của lỗ vu?ng ở mặt
lưng th? b? rộng... th?m nữa, c?c H?n tự viết tr?n đồng tiền đều l? kiểu
chữ của Nhật đ? cải biến như chữ ?phong? viết giản lược ?t n?t chứ kh?ng
phức tạp đa n?t như chữ H?n tr?n đồng tiền Trung Quốc v? Việt Nam.
Tất cả những
đồng tiền Nguy?n Phong Th?ng Bảo đều được đọc tr?n. Ch?ng ta bắt đầu từ
chữ ?nguy?n? nằm ph?a tr?n, v? được biết Tống Ch?n T?ng đ? cho đ?c tiền
bằng đồng thau được viết theo cả ba lối chữ ch?n - triện - thảo, ng?y
nay rất dễ t?m thấy trong những l? tiền thời Tống.
S?ch của
TingFuBao, Miuria Gosen đều c? giới thiệu hai mẫu tiền Nguy?n Phong viết
theo lối triện v? gi?m định l? của Trần Th?i T?ng. T?i đồng ? với sự
gi?m định đ?.
C? một số loại
tiền Nguy?n Phong bằng kẽm, người th? cho l? tiền Đại Tống, người th?
xếp v?o thời Trần, người cẩn thận th? ch? l? ?unknown, inconnu...? hoặc
?v? khảo phẩm, bất tri ni?n đại phẩm...?, ri?ng t?i th? cho rằng đ? l?
tiền kẽm do ch?a Nguyễn Ph?c Kho?t mua kẽm trắng của H? Lan đ?c tiền từ
năm 1746.
Một v?i đồng
tiền Nguy?n Phong bằng đồng đỏ, đường k?nh khoảng 22mm, đ? phủ lớp gỉ
n?u đen, phần lớn c?c nh? nghi?n cứu đều cho rằng ch?ng được đ?c tại An
Nam nhưng kh?ng xếp được thời đại. T?i gi?m định l? tiền của ch?a Nguyễn
Ph?c Thụ mua đồng đỏ của Nhật Bản đ?c từ năm 1725.
Ngo?i ra, c?n
rất nhiều loại tiền Nguy?n Phong kh?c viết theo thư ph?p lạ, kỹ thuật
đ?c kh?ng cẩn thận n?n rất kh? ph?n loại, ? t?i cho rằng ch?ng do d?n
gian đ?c v?o thế kỷ XVIII, v?o thời đại m? nền kinh tế h?ng h?a ph?t
triển, mở cửa ngoại nhập... vấn đề đ?c tiền thời c?c ch?a Trịnh - Nguyễn
kh?ng được quy hoạch...
Trở lại hai mẫu
tiền của Trần Th?i T?ng, đ?c bằng đồng thau, đường k?nh 23mm, rất giống
loại tiền viết theo lối triện của Đại Tống. Xin chỉ r? mấy n?t để ph?n
biệt:
- Chữ ?nguy?n?
cũng viết triện như trong đồng tiền Đại Tống nhưng ở đồng tiền Trung
Quốc th? bộ ?nh?n? viết hai n?t rời v? đồng quy v?o n?t nhất ở tr?n;
trong khi ở đồng tiền Đại Việt th? hai n?t n?y liền nhau tạo như một n?t
v? c? đoạn ngang ho?n to?n t?ch rời song song với hai n?t nhất ở tr?n.
- Chữ ?bảo?
trong cả hai đồng tiền c? tự dạng kh?c nhau ở bộ ?bối? khi vu?ng khi
tr?n nhưng c? chung một điểm ở bộ ?mi?n? c? m?i nh? xuống rất thấp che
đến cả nửa chữ ?bối? ph?a dưới; trong khi ở đồng tiền Trung Quốc th? m?i
nh? cao r?o chỉ che ngang chữ ?tr?n?.
- Đặc biệt, ở
đồng tiền số 2, ch?ng ta c?n thấy th?m chữ ?th?ng? viết theo lối chữ
ch?n rất r? r?ng, nhưng bộ ?sước? c? đu?i d?i vắt qua ph?a b?n phải tạo
hai n?t đối xứng nhau qua chữ ?dũng?.
Hai loại tiền
n?y rất hiếm, nhưng c?c nh? sưu tập lại t?m thấy hai loại tiền Nguy?n
Phong cũng c? đặc điểm tương tự, song đường k?nh chỉ 20mm.
Những đồng tiền
20mm n?y, đ? được Toda gi?m định l? của Trần Th?i T?ng, c?n TingFuBao
th? kh?ng chấp nhận, nhưng cũng kh?ng gi?m định được. Ri?ng Miuria Gosen
th? cho rằng tiền được đ?c trong 10 năm chống Minh (1418-1427) để nghĩa
qu?n sử dụng. C?c nh? sưu tập v? nghi?n cứu sau n?y cũng đều cho l? của
Trần Th?i T?ng.
X?t rằng
TingFuBao v? Miuria Gosen kh?ng chấp nhận l? tiền triều Trần, ắt c? vấn
đề cần l?m s?ng tỏ, song sự gi?m định của Miuria Gosen th? ho?n to?n
nhầm lẫn. Ri?ng t?i, từ l?u đ? cho l? của Mạc Thi?n Tứ đ?c tại H? Ti?n
từ năm 1736!
|
Tiền
?Nguy?n Phong Th?ng Bảo? (lấy từ s?ch của Miuria Gosen) |
Tiền
?Nguy?n Phong Th?ng Bảo? (chữ ?th?ng c? bộ sước k?o d?i, lấy từ
s?ch của Miuria Gosen) |
Bài đã đăng:
MỘT ĐỒNG TIỀN, MỘT NIỀM TỰ H?O...
VỀ ĐỒNG TIỀN THỨ HAI CỦA NƯỚC VIỆT NAM
VỀ ĐỒNG TIỀN CỦA TH?I TỔ TRIỀU L?
B?N VỀ TIỀN CỦA L? TH?I T?NG
NHỮNG ĐỒNG TIỀN CỦA L? CAO T?NG
LẤP L?NH HỒN VIỆT
Lịch Sử Tiền
tệ Việt Nam tr?n:
http://art-hanoi.com/collection/
http://www.e-cadao.com/tientevn/best-replica-audemars-piguet-royal-oak-offshore-rubens-barrichello-ii.html
http://www.e-cadao.com/tientevn/buy-audemars-piguet-royal-oak-offshore-replica-watches.html
http://www.e-cadao.com/tientevn/buy-best-luxury-audemars-piguet-replica-watches-online.html
Timeline and imperial coinage
of Vietnam
| Thuan D.Luc,
Vladimir Belyaev |
26 September, 1998
last updates 29-Apr-04 |
|
VIETNAM - the nation
is located in Southeast Asia west of the South China Sea. The word
VIET means 'to traverse' or 'the name of a group of people
lived in the delta of Hong river'. The word NAM means 'the
South'. VIETNAM means 'to traverse to the South' or
'the Viet people in the South'. Vietnam has its country name
changed throughout its history as follows.
The coins listed below are only the imperial Vietnamese copper
issues in the Chinese cash style.
Coins with one of the listed below legends, made from non-copper
metal, are non-regular issues (for example, common Minh Mang zinc
coin). Also exists a lot of non-regular legends of copper coins.
All non-regular issues will be the subject of future
investigations.
Designations:
 -
extremely rare
- very rare
- quite rare
Other coins are common.
 - coin exist, but not mentioned in the
historical chronicles
 - coin mentioned in the historical
chronicles, but had never been seen
 - there is Chinese coin
with the same legend
 - click to read coin
description.
|
Name of Nation
|
Period of nation |
|
| NAME
of Dynasty |
- Name of Emperor / Leader
Years of reign
|
Reign title
|
Reign years
|
Coins legend
|
Rarity |
| Comments. |
|
|
VAN LANG
 
|
2879 BC - 258 BC |
|
 HONG BANG
DYNASTY |
- Kinh Duong Vuong
- Lac Long Quan (Lac Dragon Lord)
- 18 Hung Vuong (18 Hung kings)
|
|
|
|
|
| The ancient Annals of Vietnam
recorded that Hung King named his realm as Van Lang and
establised his capital in Phong Chau (Province of Son Tay,
North Vietnam now).
|
|
|
AU LAC
  |
257 BC - 207 BC |
|
THUC DYNASTY |
- An Duong Vuong (King An Duong)
|
|
|
|
|
| Thuc Phan (King An
Duong), the ruler of a kingdom named Nam Cuong (Southern
frontier) comprising Cao Bang in North Vietnam and part of
Kuang-hsi of China. Thuc dethroned the 18th
Hung King, conquered Van Lang and founded Au Lac.
|
|
|
NAM VIET
 
(Nan Yueh) |
208 BC - 111 BC |
|
TRIEU DYNASTY |
- Trieu Da
208 BC - 136 BC
- Trieu Van Vuong
136 BC - 124 BC
- Trieu Minh Vuong
124 BC - 112 BC
- Trieu Ai Vuong
112 BC - 112 BC
|
|
|
|
|
- Trieu Duong Vuong
111 BC - 111 BC
|
Canh Duc
  |
|
|
|
| When Ch'in Emperor Shih
Huang Ti who ruled the Northern of China and went down to the South
to conquer the "Hundred Yueh" (Bach Viet) died, Ch'in
Commissioner Trieu Da defeated King An Duong, gained
control of Yueh lands (Kuang Tung, Kuang-hsi) and
founded Nam Viet which was from Hsi River of China to
Ma river of Au lac. |
|
|
GIAO CHI
 
(Intertwined feet) |
111 BC - 202 AD |
|
CUU CHAN
 
(Nine Verities) |
|
NHAT NAM
(South of the Sun) |
|
 
UNDER CHINESE WESTERN HAN DYNASTY |
|
|
|
|
|
|
| Han defeated Trieu
and organized the lands of Nam Viet into 9 prefectures.
Prefectures of Giao Chi, Cuu Chan and Nhat Nam were
in Viet Nam, the others were in China. |
|
|
GIAO CHAU
(Giao Province) |
203 - 544 AD |
|
-  UNDER CHINESE
EASTERN HAN & WU (THREE KINGDOMS)
DYNASTIES |
|
|
|
|
|
|
 -
 -
 -
 -
 UNDER CHINESE JIN
- SONG - QI - LIANG - SUI DYNASTIES |
In 203 AD Han changed the
name of the southern part of Nam Viet to Giao Chau. Then
in 226 AD Wu divided Giao Chau into two parts: from the
north of Hop Pho (Ho-p'u of Kuang-hsi) up was
called Kuang Province and from the south of Hop Pho was
called Giao Chau.
Finally, in 264 AD Wu reorganized Nam Viet's land,
Giao Chau was comprised of Hop Pho, Giao Chi,
Cuu Chan and Nhat Nam; Kuang Province was comprised of
Nan hai, Ts'ang wu and Yu lin. |
|
|
VAN XUAN
 
(Ten thousands Spring Times) |
544 - 603 AD |
|
|
|
Thien Duc
 |
|
|
|
| In 541 Ly Nam De drove
Liang Governor of Giao Chau out of the province, proclaimed
himself the emperor of Nam Viet and published the name of his
realm as Van Xuan. |
|
- Trieu Viet Vuong
- Ly Phat Tu
|
|
|
|
|
| Ly was defeated by Sui
dynasty. Van Xuan was under Chinese Sui dynasty.
|
|
|
AN NAM DO HO PHU
 
(The Protectorate of Annam) |
603 - 909 AD |
|
| In 679 Chinese dynasty Tang
changed the name of Giao Chau to An Nam Do Ho Phu. An
Nam means Pacified South. In 938 Ngo Quyen defeated
the Southern Han?s army with the Battle of Bach Dang River
and opened an era of independence. |
|
-
 - 
-
  UNDER
CHINESE SUI - TANG - Later LIANG - Southern HAN
DYNASTIES |
- Mai Thuc Loan
- Phung Hung
(The Great Father and Mother King)
- Khuc Thua Du
- Khuc Thua My
- Khuc Hao
- Duong Dien Nghe
- Ngo Quyen
|
|
|
|
|
|
DAI CO VIET
 
|
968 - 1054 AD |
|
| Dai is a Chinese word
Ta meaning Great, Co is a Vietnamese word meaning
Great also. The Emperor could change reign title several times. |
|
DINH DYNASTY
|
|
|
Thai Binh
  |
970-979 |
Thai Binh Hung Bao
  |
|
|
|
|
|
|
|
LE DYNASTY
|
|
|
Thien Phuc
 |
980-988 |
Thien Phuc Tran Bao
|
|
Hung Thong
 |
989-994 |
|
|
Ung Thien
 |
994-1005 |
|
|
|
|
Long Viet
|
1005-1005 |
|
|
|
|
Ung Thien
|
1006-1008 |
|
|
Canh Thuy
 |
1008-1009 |
|
|
LY DYNASTY
|
|
|
Thuan Thien
|
1010-1028 |
Thuan Thien Dai Bao
|
|
|
|
Thien Thanh
 |
1028-1033 |
|
|
Thong Thuy
 |
1034-1038 |
|
|
Can Phu Huu Dao
 
 |
1039-1041 |
Can Phu Nguyen Bao
|
|
Minh Dao
 |
1042-1043 |
Minh Dao Nguyen Bao
|
|
Thien Cam Thanh Vu
  |
1044-1048 |
Thien Cam Nguyen Bao
|
|
Sung Hung Dai Bao
|
1049-1054 |
|
|
|
|
