Home T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
   Mùa Xuân Với Thơ Rượu

Trích từ: Tuuvuonghoiquan.com

Đời có nhiều thú vui để hưởng thụ : tiønh yêu, thi ca, nghệ thuật, du lịch.. đều là nhịp sống của nhân loại tương quan từ tinh thần đến vật chất, như vẽ đẹp của thiên nhiên mây nước. Sự cảm thông của tâm hồn với những thú vui tùy theo sở thích của từng người. Theo Tô Đông Pha "sự như xuân mộng liễu vô ngấn / đời qua mau như một giấc mơ xuân, không lưu lại một vết nào", nhà thơ Xuân Diệu quan niệm đời người ngắn ngủi mà thời gian khắc nghiệt trôi qua phải nhanh lên vui hưởng nếu không thời gian sẽ xóa hết những nét xuân, trong bài giục giă "mau với chứ thời gian không đứng đợi "

Thời gian không dừng lại với chúng ta, khi những cánh én không c̣n bay lượn ở lưng trời th́ tiếng ve sầu ngâm vang mùa hè rực rở lá hoa, rồi thu về trời se lạnh gió thu mang theo những chiếc lá vàng rơi...Mùa xuân với nai vàng, hoa anh đào, hoa cúc, hoa vạn thọ nở đẹp ở bên quê nhà, trong lúc Âu Châu là mùa đông ảm đạm thời tiết đang giá lạnh cây trơ cành trên màu trắng của tuyết, chúng ta ngậm ngùi hướng về Tết cổ truyền Việt Nam, hằng năm vào cuối đông Cộng Đồng Việt Nam sống lưu vong khắp nơi trên thế giới, lo chuẩn bị vui Tết hướng về quê hương, mỗi lần xuân về chúng ta thường nghe nhạc phẩm bất hủ "ly rượu mừng" của nhạc sĩ Phạm Điønh Chương

Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi 
Mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi 
Rót thêm tràn đầy chén quan san, 
Chúc người binh sĩ lên đường.. 
Chiến đấu công thành 
Sáng cuộc đời lành 
Mừng người v́ nước quên ḿnh..
Dù nơi đây không có tiếng pháo giao thừa, nhưng chúng ta cùng nâng ly rượu mừng xuân nhớ về cố quốc ...
Giao thừa hàng xóm sao im tiếng 
Lần nữa ta mừng Xuân biệt hương 
Nâng ly như trút vào trong dạ 
Tràn pháo đầu Xuân, đứt đoạn trường 
  Cao Yên Tuấn
Rượu có hàng chục ngàn năm, từ non cao đến thành thị người ta đều biết biến chế và uống rượu, theo thời gian và mỗi nơi có những công thức khác nhau. Rượu thường chế bằng các thứ hạt ngũ cốc với bột men. Người Pháp có truyền thống chế rượu mạnh và rượu vang bằng các loại nho tùy theo phong thổ, bên sông hay đồi núi nổi tiếng như : Châuteau, Charente, Bordeaux. Eau-de-Vie de Cognac hay Eau-de-Vie des Charentes. Người Đức chế rượu bia với nguyên liệu chính là Mễ cốc(Getreide), Mạch nha (Malz) hạt ngô (Mais)�Không thể thiếu hoa Hopfen (Đường hoa thảo) làm xúc tác lên men tên khoa học Humulus -Lupulus Cannabincaceen, nguồn gốc nước giếng cũng là yếu tố làm bia ngon

Người Việt Nam cất rượu với nguyên liệu : đường với ngũ cốc, có rượu đế (Reisschnaps) ruợu lúa mới, Hà Nội có rượu nếp Cảm, Sài g̣n có rượu nếp Thang, Đà lạt có rượu dâu.. Mỗi gia đ́nh có thể cất rượu cho ngày tết hay các lễ cưới hỏi...gạo lức hay nếp nấu chín đổ ra nong trải rộng để nguội rắt bột men đều trên mặt ủ lại bằng lá chuối vài ba đêm lên men, trên mặt có men màu vàng hay hơi xám, cho vào hủ đổ nước vừa dung tích đậy nắp kín để chổ mát thích hợp thời gian ngắn, bỏ đường vào ḥa tan trong dung dịch đó gọi là hèm, đem cất lấy rượu.. (men tự biến chế từ rể, củ, cây lá, theo gia truyền bí quyết làm rượu thơm ngon) Người Thượng dùng các thứ lá, rễ cây trên núi để ủ men, những thứ này cùng với củ gừng, riềng xắt nhỏ, phơi khô, giă mịn, trộn với bột gạo và vỏ trấu, viên tṛn phơi khô để biến chế rượu Cần, loại rượu nầy làm với chất liệu: Hạt cào (một thứ cỏ mọc ở núi), hạt bo bo, kê, gạo, bắp (ngô), khoai ḿ (sắn)� Mỗi loại có hương vị ngọt ngào riêng, tuy nhiên được yêu chuộng nhất theo thứ tự vẫn là rượu cào, bo bo, kê, rồi mới đến gạo, bắp. Chất liệu được nấu chín, trăi ra cho nguội. Men giă nhỏ, trộn đều. Sau khi ủ qua một đêm, mở ra bốc hơi thơm ngào ngạt, để có độ thoáng cho rượu lên men. Sau đó cho vào những chiếc chóe nhỏ to bằng gốm, bịt kín miệng bằng lá chuối. Chóe ủ rượu có nơi c̣n gọi là ghè, nên rượu Cần c̣n được người Thượng gọi là rượu Ghè, dân tộc thiểu số đều có bí quyết biến chế rượu.

Rượu không thể thiếu trong các lễ nghi giao tế "vô tửu bất thành lễ " Người Việt thờ cúng ông bà những ngày giỗ kỵ thường có rượu, trầu cúng ở bàn thờ để tưởng nhớ, đầu năm mừng tuổi, hoặc đi ăn giỗ, các lễ cưới, hỏi, hội hè điønh đám không thể thiếu rượu. Thiên Chúa Giáo dùng rượu trong Thánh lễ, nhưng Phật Giáo Việt Nam, Trung Hoa th́ cấm uống rượu, ngược lại ở Nhật Bản tu sĩ có thể uống rượu ?, các quốc gia Hồi giáo cấm rượu, nhưng được đa thê !! Thổ Nhỉ Kỳ (Hồi Giáo) được uống rượu, ngoại trừ thành phố Konya không bán rượu

Uống rượu trở thành thói quen trong sinh hoạt, cuộc tri ngộ của Nguyễn Khuyến và Dương Khuê trong văn học sử Việt Nam là một t́nh bạn tâm giao thắm thiết khi Dương Khuê tạ thế, Nguyễn Khuyến đă cảm thấy mất đi hầu hết hứng thú của cuộc đời và khóc bạn :

Rượu ngon không có bạn hiền 
Không mua không phải không tiền không mua 
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết 
Viết đưa ai, ai biết mà đưa ? 
Giuờng kia treo những hững hờ 
Đàn kia có găy, ngẩn ngơ tiếng đàn...
Ngày xưa thi nhân xem thú uống rượu đứng thứ tư sau thú chơi đàn, đánh cờ, ngâm thơ Đàn năm cung réo rắt tính tiønh đây 
Cờ đôi nước, rập riønh xe ngựa đó 
Thơ một túi phẩm đề câu nguyệt lộ 
Rượu ba chung tiêu sái cuộc yên hà 
  Nguyễn công Trứ
Người Á Châu có thể dạy người Tây phương về cách uống trà, nhưng chúng ta phải học họ cách uống rượu, tuy nhiên người Trung Hoa biết thưởng lăm nghệ thuật trà, rượu."trà như ẩn sĩ, rượu nhưhào sĩ./ Rượu để kết bạn, trà để hưởng tĩnh", ở huyện Thiệu Hưng tỉnh Chiếc Giang nổi danh thứ rượu hoàng tửu, nhà nào sinh con gái th́ cha mẹ làm một hủ rượu cất giữ, khi con gái xuất giá cho mang theo món rượu quư với những tư trang. Uống rượu là thú vui trợ hứng trong khi tán ngẩu chuyện đời, đẹp nhất mùa xuân uống rượu bên cây mai vàng nở rộ và ban đêm uống dưới bóng nguyệt. Uống rượu phải có nghệ thuật "nên lựa lúc và nơi để say, Say với hoa th́ nên vào ban ngày để hưởng hết màu sắc, ánh sáng; say với tuyết với trăng sao th́ nên lựa ban đêm để tâm tư được thanh tĩnh�" Các cụ ngày xưa quan niệm "không có rượu th́ sơn thủy cũng vô nghiă ; nếu không có đàn bà đẹp th́ trăng hoa cũng vô ích.." hay "nam vô tửu như kỳ vô phong" ngoài niềm vui với thi phú, ngâm thơ vịnh nguyệt, say với đời, người sành rượu phải biết "tri kỳ vị, tri kỳ hương, tri kỳ ảo, tri kỳ linh" (biết vị của rượu, biết hương thơm rượu, biết sự huyền ảo, biết linh hồn của rượu)..

Ở Âu Châu nghệ thuật uống rượu phải phù hợp thời gian và không gian, rượu nào ly đó, nhiệt độ tùy theo loại rượu trắng hay đỏ, không bỏ nước đá vào bia hay rượu. Rượu phải thích hợp với món ăn, uống để thưởng thức và tâm sự, tiệc tùng các bà ngồi chung bàn, không thấy rượu nào nói đến chuyện cường dương ?. Bên Việt Nam các bà ngồi riêng, các ông th́ "dô dô" chai nầy đến chai kia, uống cho sỉn không thấy trời trăng mây nước. Người giàu uống các lọai Cognac, Champagne, Bia, giới b́nh dân uống rượu Đế quốc doanh sáng trưa chiều tối � (ở Hoa Kỳ không phải chổ nào cũng được phép uống bia rượu, ở Đức thiø tự do không bị cấm, nhưng trong tuần bận làm việc, không có th́ ngồi nhậu, bàn rượu không phải là nơi giải quyết giao tế việc làm hàng ngày). Người không uống được rượu, nhưng ngồi với bạn trong cái thú vui bàn rượu. Đă ba mươi (1975-2005) mùa xuân đi qua lặng lẽ, ngày Tết gợi lại những kỷ niệm xa xưa

Ba mươi chưa đủ mùa Xuân lớn 
Chỉ thấm gịng châu, nặng bước đường 
Hồ trường ai rót mà sao cạn? 
Nhớ rót dùm ta về một phương 
  Cao Yên Tuấn
Rượu giúp vui và giải sầu say sỉn một vài lần không sao, nếu uống rượu nhiều sanh bệnh ghiện th́ hại sức khỏe, uống nhiều rượu th́ bất lợi ruợu tác dụng không tốt v́ có chất ethyl alcohol. Có thống kê : 50% tội phạm trong nhà lao, 40% tai nạn giao thông, 25% người bệnh có liên quan đến rượu.

Các nhà khoa học cho biết bệnh nhân từng trải qua phẫu thuật tim nếu uống một lượng vừa phải rượu hoặc bia hằng ngày sẽ làm giảm được nguy cơ hẹp tĩnh mạch trở lại . Mọi người đều biết việc dùng nước uống có chất rượu hợp lư có thể giảm nguy cơ đau tim và đột tử ở những người bị bệnh tim, các nhà khoa học tại Đại học Heidelber, Đức chứng minh rằng ngay cả khi tổn thương ở tim đă được khắc phục. Bác sĩ Donald Thomas, một chuyên gia về bệnh suyễn và đường hô hấp ở Maryland, cho biết: "Với những kết quả vừa được công bố, tôi sẽ cảm thấy vững tâm thoải mái hơn khi khuyến nghị các bệnh nhân của tôi nên uống rượu vang một cách vừa phải và đều đặn." rượu làm giảm các tế bào gây hẹp động mạch. Uống nhiều có thể gây ra chứng tăng huyết áp và các vấn đề sức khỏe khác, rượu lợi hại tuỳ theo người dùng và bệnh lư phải chẩn đoán rơ ràng tránh phản ứng ngược lại .

Rượu vang đỏ có tác dụng chống ung thư do chứa tác nhân chống oxi hóa có tên resveratrol vốn có rất nhiều trên vỏ nho đỏ - nguyên liệu chính để làm rượu. Các nghiên cứu trước đây cho thấy resveratrol, cũng có mặt trong quả mâm xôi và lạc củ, có tác dụng ngăn ngừa bệnh tim mạch. Ngoài ra, chất này rất tốt đối với những người ăn kiêng

Theo Đông y rượu làm thông huyết mạch, tán thấp khí, giúp kích thích tiêu hoá ăn ngon "tửu vi bách dược chi trưởng / rượu đứng đầu trăm loại thuốc. Thị trường Việt Nam thường quảng cáo nhiều loại rượu thuốc cường dương bổ thận, trị đau nhức, hai thứ bệnh y học gọi là chứng tiết tảo (xuất tinh sớm) hay dương nuy (liệt dương) th́ uống rượu ngâm thuốc có lộc hươu, nhung nai, cao hổ cốt (?). Họ c̣n cho rằng rượu rắn tốt và ăn thịt bổ, v́ rắn là con vật hấp thụ đủ khí âm dương do cơ thể rắn sát đất (âm), đầu luôn ngóc lên (dương) khi ḅ. Rượu rắn tùy theo số rắn ngâm như 3 con: tam xà, 5 con: ngũ xà, 10 con: thập xà. Các loại rắn thường dùng là hổ mang, cạp nong, mái gầm, lục. Một b́nh 10 lít ngâm 10-15 con rắn các loại, thêm cá ngựa, sâm quy, thục, táo tàu.. Ngoài rắn ngâm rượu c̣n cả tắc kè ngọc dương vv. Các rượu thuốc Mỹ tửu, Trường sinh tửu, Diêu linh tửu, Minh Mạng thang..

Bạn bè gặp nhau thường mời bia hay rượu, lúc rảnh việc cùng chén thù, chén tạc đôi khi rượu gợi nhớ về thời vàng son xuân sắc, quên tất cả buồn phiền đời sống vây quanh, lúc say quên thực tế phủ phàn đi vào giấc mộng dễ dàng và êm ả, nhưng đôi khi quá chén bị bà xă phiền hà th́ phải cầu cứu thi sỉ Tản Đà

Say sưa nghĩ cũng hư đời 
Hư th́ hư vậy say thời cứ say 
Đất say đất cũng lăng quay 
Trời say mặt cũng cũng đỏ gay ai cười ? 
  Tản Đà Vua Ngô 36 tán vàng
 
Chết xuống âm phủ có mang được giø 
Vua Chổm uống rượu t́ t́ 
Thác xuống âm phủ khác ǵ vua Ngô ! 
  Ca dao


Cũng có trường hợp "tửu bất khả ép, ép bất khả từ" quá chén sinh ra "Tửu nhập ngôn xuất / rượu vào lời ra" nói dài, nói dai mà không ư thức được điều miønh nói ǵ ? "đa ngôn đa qúa" làm phiền người chung quanh không ít ; người uống say về nhà chưởi bới đánh đập vợ con, làm mất niềm vui trong gia điønh

Ở đời chẳng biết sợ ai 
Sợ thằng say rượu nói dai tối ngày 
  Ca dao


Nhưng người say cũng biện hộ cho việc say sưa đâu đến nỗi nào, bởi v́ men t́nh mà đời đă trao cho

Say thời say ngăi say t́nh 
Say chi chén rượu mà ḿnh nói say
hoặc Rượu nào rượu lại say người 
Bớ người say rượu, chớ cười rượu say 
  Ca dao


Nhà thơ núi Tản sông Đà sống cuộc đời "say sưa nghĩ cũng hư đời" nhưng thi nhân mượn thơ và rượu thoát khỏi thực tế chua chát, đắng cay

Rượu thơ ḿnh lại với ḿnh 
Khi say quên cả tấm h́nh phù du 
  Tản Đà
Thi hào Nguyễn Du đă diễn tả hoàn cảnh khổ đau ngang trái của nàng Kiều, khi vui bên chén rượu để giải sầu, nỗi buồn 15 năm lưu lạc có bao giờ tàn phai, mà người sầu muộn thường uống say để quên đời . Khi chén rượu, khi cuộc cờ 
Khi xem hoa nở khi chờ trăng lên Kiều - Nguyễn Du


Lư Trọng Lư thường mượn hơi men để giải sầu, đổi lấy những giây phút say sưa chuếnh choáng hầu lăng quên và dứt khoát với dĩ văng .

Mời anh cạn chén rượu nầy 
Trăng vàng ở cúi non tây ngậm buồn 
Nửa đời phiêu lăng chỉ c̣n đêm nay 
Để ḷng với rượu cùng say 
Chừ đây lời nói chua cay lạ thường 
  Lưu Trọng Lư


Hay

Người đi ừ nhỉ ngườI đi thật 
Mẹ thà coi như chiếc lá bay 
Chị thà coi như là hạt buị 
Em thà coi như hơi rượu say 
  Thâm Tâm


Ca dao trữ t́nh trong kho tàng văn học Việt Nam, phản ảnh tâm hồn lăng mạn và t́nh yêu dạt dào, tiếp xúc với thiên nhiên, đời sống gia điønh và xă hội, ca dao nhắc về rượu rất nhiều nhưng tôi chỉ trích dẫn một phần mà thôi. Ở thôn quê người ta chỉ cần một buồng cau, khay trầu, uống chén rượu đă trở thành suôi gia, không cần mân cao cổ đầy

Rượu lưu li chân qùy tay rót 
Cha mẹ uống rồi dời gót theo anh 
Theo anh cho ấm tấm thân 
Khỏi qua núi nọ, khỏi lần núi kia
Hay Anh có thương em thi lo một buồng cau cho tốt, một hũ rượu cho đầy 
Đặt lên bàn thượng, hạ xuống bàn xây 
Chàng đứng đó, thiếp đứng đây 
Lẽ mô thầy với mẹ lại không kết nghiă sum vầy cho con ? 
Tay ôm hũ rượu, buồng cau 
Đi ngả đằng sau, thầy mẹ chê khó, đi ngả cửa ngơ chú bác chê nghèo , 
Nhắm cừng duyên nợ cheo leo 
Sóng to thuyền nặng, không biết chống chèo có đặng không
Về đời sống thiên nhiên và con người Đất Quảng Nam chưa mưa đă thấm 
Rượu Hồng đào chưa uống đă say 
Rượu chuồn này chén trăng bơi 
Uống cùng Huế với cuộc chơi sang ngày
Nét đẹp của đàn bà Việt Nam thật tuyệt vời đảm đang lo việc nhà, giáo dục con cái, để chồng gánh vác việc ngoài xă hội, nói chung dù đời sống thế nào cũng một ḷng tiết hạnh Aên miếng trầu năm ba lời dặn, 
Uống một chén rượu năm bảy lời giao 
Xung quanh dù sóng lượn ba đào 
Em cũng giữ niềm tiết hạnh, chứ không lăng xao
V́ quan niệm lẽ sống ảnh hưởng vào đời người, rượu được ví với cái nết đằm thắm, yêu đương hạnh phúc gia điønh, người vợ đảm đang mọi việc đều ổn định Rượu ngon bất luận be sành 
Áo rách khéo vá hơn lành vụng may
Rượu ngon nhờ để lâu ngày càng thơm ngon như rượu vang (vin) Clos, Château, Cru. Rượu mạnh Cognac X.O (Extra Old) so sánh rượu ngon với người vợ đoan trang, thủy chung để tiønh duyên thêm mặn nồng Rượu ngon bởi vị men nồng 
Người khôn bởi vị giống ṇi mới khôn 
Rượu say v́ bởi men nồng 
Vợ mà biết ở chắc chồng phải theo 
Rượu sen càng nhắp càng say 
Càng yêu v́ nết, càng say v́ t́nh 
Đầy vơi chúc một chén quỳnh 
V́ duyên nên uống, v́ t́nh nên say
Ngày xưa bà Trần Tú Xương "quanh năm buôn bán ở ven sông" lo việc nhà để ông Tú vui chơi uống rượu giải sầu v́ số phận long đong về đường thiø cữ không thành đạt, nhưng những người đàn bà khác cũng chiều chồng hiếu khách: Cái bống là cái bống binh 
Thổi cơm nấu nước một ḿnh mồ hôi 
Rạng ngày có khách đến chơi 
Cơm ăn rượu uống cho vui ḷng chồng
V́ trạng thái chung của xă hội ảnh hưởng vào tâm tư con người, đời sống cần cù, chất phát, ôn hoà nhưng cũng xao động sa ngă ! có thể nói ca dao đă ghi lại các khía cạnh của t́nh yêu, trạng thái t́nh cảm trắc trỡ khó khăn : Vai mang bầu rượu chiếc nem 
Mảng say quên hết lời em dặn ḍ
Rượu nồng nem chua, quyến rũ ḷng người thêm dục vọng, vào ṿng vui thú của bản ngă, tâm t́nh, gắn bó về nhân nghiă bị lu mờ chăng ? bởi vậy ca dao cũng thường nhắc lại những thói hư thường t́nh, trong đời sống nhân sinh. ở Việt Nam có thêm phong trào uống "bia ôm", "rượu ôm". làm nhiều người gia đ́nh mất hạnh phúc Thế gian ba sự không chừa 
Rượu nồng, dê béo, gái vừa đương tơ
hoặc C̣n trời, c̣n nước c̣n non 
C̣n cô bán rượu, anh c̣n say sưa
Tuy nhiên con người phải tự kèm hảm dục vọng, nh́n chung xă hội loài người bất kỳ ở tầng lớp nào, cũng bị cám dỗ len lỏi vào cuộc sống : Anh ơi uống rượu th́ say 
Bỏ ruộng ai cày, bỏ giống ai gieo. 
Mang bầu đến quán rượu dâu 
Say hoa đắm nguyệt, quên câu ân t́nh 
Rượu lạt uống lắm cũng say 
Người khôn nói lắm dẫu hay cũng nhàm
Đời sống xă hội tập hợp như những màu sắc rực rỡ, quyến rũ v́ t́nh, tiền, quyền lực, dục vọng con người đang âm thầm đốt cháy từng mảnh tâm hồn, có người xa lánh trần tục muốn tu nhưng không tránh khỏi quyến rũ vật chất của đời sống văn minh ! Đời sống trần tục chúng ta sống phải đạo làm người đó là điều đáng quư trọng. Say sỉn nhiều khi tránh được phiền năo, người sầu muộn thường uống say. Trong những cái say của cuộc đời, cái say nào cũng nguy hiểm dù say rượu c̣n có lúc tỉnh. Say t́nh, say tiền, say danh vọng th́ triền miên, không ai muốn ra khỏi cơn mê đó ! làm người, có phải ai cũng phải mang một bệnh say ?

 

 

 
 

09/08/2009  

 

 

 

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 10/19/17