Nói quấy, nói quá người nghe rầm rầm

Bớ... bớ... Ông Ầm

Hoặc

Sông sâu anh bắc cầu khum

Em đi cho khéo kẻo ngã ùm xuống sông

Bớ... Ông Ầm

Chòi nào có con bài "Ông Ầm" thì gõ mõ, gõ trống để báo hiệu. Nhiều câu nghe phải tức cười, như:

Chồng nằm chính giữa

Hai vợ hai bên

Lấy chiếu đắp lên

Cũng là ba bụng

(Ba bụng)

Hay:

Tiếc công bỏ cú nuôi cu

Cu ăn cu lớn cu gù cu bay

Cu say mũ cả áo dài

Cu chê nhà dột phụ hoài duyên em!

(Chín cu)

Khi chòi nào trúng đủ 3 con bài trong thẻ là bài đã tới, chòi đó phải hồi trống hay hồi mõ. Chú hiệu chạy đi các chòi thu hồi thẻ bài, sau đó bưng đến chòi trúng thưởng chiếc khay đựng tiền và lá cờ đuôi nheo màu xanh xanh, đỏ đỏ. Để chơi ván khác, chú hiệu tiếp tục phát thẻ cho các chòi. Cứ thế mà cuộc chơi luôn luôn hào hứng, sôi nổi cho đến ván thứ chín mới mãn. Sau chín ván, chòi nào cắm nhiều lá cờ đuôi nheo trên nóc chòi thì chòi đó lấy làm hãnh diện lắm!

Chơi bài chòi là trò chơi tao giải trí tao nhã, vui vẻ và hào hứng trong ngày tết. Đó là những điểm vui xuân thu hút đủ mọi lớp tuổi. Từ lối chơi bài chòi trên đây, dần dà phát triển thành lối hô bài chòi hay hát bài chòi, một thể loại dân ca rất phổ biến ở miền Trung Trung bộ

Bài chòi được khôi phục tại Hội An

KIM EM

TTO - Đã thành lệ, cứ đến tối thứ bảy hàng tuần, đông đảo người dân đủ mọi lứa tuổi từ Đà Nẵng, Điện Bàn, Duy Xuyên đến Cù lao Chàm...lại vượt hàng chục cây số về tập trung bên bùng binh An Hội ở đầu đường Nguyễn Thái Học (khu phố cổ Hội An) để chơi bài chòi. 

Hò Bài Chòi

Mới hơn ba giờ chiều thứ bảy, cụ bà Bùi Thị Mại - 75 tuổi (trú tại phường An Hải Tây , TP Đà Nẵng) lại giục con cháu đưa bà ra bến xe buýt để về Hội An chơi bài chòi. Cùng đi chuyến xe với cụ Mại chiều hôm ấy còn có một nhóm học sinh lớp 10/3 trường PTTH chuyên Lê Quý Đôn- Đà Nẵng. Họ cũng là những thành viên tích cực của hội bài chòi. Cụ Mại cho hay, hơn ba năm qua không bao giờ cụ vắng mặt vào các tối mà Hội An có tổ chức chơi bài chòi. 

Nếu ai đã từng chơi bài chòi thì sẽ biết vì sao cả người già lần trẻ đều mê trò chơi này. Cái không khí rộn ràng khi tiếng trống chầu khua vang mỗi khi có ai đó được bài cùng với những lời ca , hò vè mang đậm bản sắc của vùng đất quê nhà do anh Hiệu - người hô bài trong mỗi hội chơi như có mãnh lực kéo mọi người đến với hội. 

Bài chòi - sở dĩ có tên gọi như vậy vì người chơi ngồi trên chòi. Thường thì trên một khoảnh đất rộng, hoặc sân đình, sân chợ, người ta cất 9 chòi  theo cạnh hình chữ nhật. Trên 2 cạnh dài, mỗi bên dựng 4 chòi con đối mặt nhau. Chính giữa một cạnh ngắn là chòi cái, dành cho  những người có địa vị trong làng đến tham gia hội bài chòi. Cạnh ngắn kia  đặt một trống chầu, cùng một chiếc bàn lớn đặt khay tiền và những lá cờ hiệu, cạnh đó là chỗ ngồi cuả dàn nhạc. 

Tại đây, trồng một cây tre, trên đó treo những ống tre lủng lẳng để đựng những thẻ quân bài. Đây là một trò chơi đánh bài nhưng không hề mang tính cờ bạc đỏ đen, mà lại nghiêng về nghệ thuật hô diễn, ngày xưa thường được tổ chức trong dịp tết cổ truyền, từ mồng một đến mồng 7 tháng giêng ở các vùng nông thôn Nam Trung bộ. 

Bài chòi là trò chơi dân gian lành mạnh và có sức hấp dẫn mạnh mẽ đối với công chúng. Một trong những yếu tố tạo nên sự hấp dẫn này là tài năng của anh hiệu. Anh hiệu phải là người có giọng tốt, nắm vững lề lối hô và diễn, có vốn liếng về thơ ca, có khả năng sáng tác và cải biến nhanh lời hát tại chỗ. 

Hội An không phải là cái nôi của bài chòi. Loại hình này ra đời Bình Định nhưng lại phát triển mạnh ở Quảng Nam. Và đặc biệt hiện nay, trong khi trò chơi bài chòi đã vắng bóng ở nhiều vùng nông thôn Nam Trung bộ, và làn điệu dân ca Bài Chòi hầu như chỉ còn trên sân khấu của 3 đoàn ca kịch Khánh Hoà, Bình Định, Quảng Nam, thì tại Hội An, người dân lại được chơi, được nghe hát bài chòi. 

Bài và ảnh: KIM EM
Source : tuoi tre online