Tưởng giếng cạn anh nối sợi dây cụt
Nào hay giếng sâu nên hụt sợi dây
Nếu anh đây không lấy được cô này
Anh chèo ghe ra giữa biển, đợi nước đầy chèo vô.
Tưởng là anh hùng trung quân ái quốc
Hay đâu anh bội chúa rõ ràng
Tưởng là anh giúp Đổng Kim Lân
Phò Hoàng thái hậu đỡ tấm thân em nhờ
Hay đâu anh cỡi gió phất cờ
Theo dòng họ Tạ bao giờ em không hay.
Tưởng rằng duyên đẹp như tiên,
Ai ngờ như mực mài nghiên vẽ vành
Tưởng rằng duyên đẹp như tranh
Ai ngờ duyên lại như mành rách tan
Tưởng rằng hương quế hương lan
Ai ngờ phấn rửa hoa tàn thế ư
Tưởng rằng tàu lặn, tàu bay
Nên anh bỏ việc công cày mà đi
Biết rằng cu lít, cu li
Thà rằng cứ ở nhà quê với nàng
Nhà quê có họ có hàng
Có làng, có xóm, lỡ làng có nhau
Tưởng sự tình bạc này hai sấp
Chẳng ai ngờ nói lại sấp ba
Bây giờ quan tướng thua ra
Áo quần cố hết trở ra về trần
Về giữa sân vạch quần bắt rận
Vợ ở nhà giận chẳng nấu cơm
Bây giờ tướng chũi ổ rơm
Chẳng dám hạch nước, hạch cơm, hạch trầu
Tượng nghe:
Nước có nguồn, cây có gốc
Huống chi người có da, có tóc
Mà sao không biết chúa, biết cha?
Huống chi người có nóc có gia
Mà sao không biết trung biết hiếu
Hai vai nặng trĩu
Gánh chi bằng gánh cang thường
Một dạ trung lương
Gồng chi bằng gồng xã tắc
Bớ những người tai mắt
Thử xem loại thú cầm:
Trâu ngựa dòng điếc câm
Còn biết đền ơn cho nhà chủ
Muông gà loài gáy sủa
Còn biết đáp nghĩa lại người nuôi
Huống chi ta:
Chưn đạp đất, đầu đội trời
Ở chi thói sâu dân mọt nước!
Sao chẳng nghĩ sau nghĩ trước
Lại làm thằng nghịch thằng gian
Sao bằng trai trí chúa an bang
Sao bằng trai thừa gia khai quốc
Lẽ phải thời:
Trải gan trung, bồi nghĩa mật
Đền ơn thuở trong bụng mẹ mười tháng sanh ra
Lẽ phải thời:
Vợ thúc chồng, con giục cha
Đền thuở ở đất vua, nắm rau, mớ ốc
Thậm tiếc bấy:
Những tay tham lợi muốn yên mình
Đành để tiếng vong tiên bội tổ
Tai đâu chẳng nghe, mắt đâu chẳng rõ?
Tổ tiên đâu, mồ mả nước nào?
Lòng sao không xót, dạ sao không bào?
Bờ cõi loạn, nhơn dân đổ thán
Mình nước Hớn, mẹ cha nước Hớn
Hỏi chớ nào thảo nào ngay?
Thù Tây rồi lại ở với Tây
Hỏi chớ nào tôi nào chúa?
Bởi mình mảng tham lam tiền của
Để cho Tây bắt vợ giết chồng
Bởi mình tham, ham hố bạc đồng
Để cho Tây lột da khỏ óc
Thân sao không biết nhục?
Vinh vang chi cũng lấy tiếng Tây
Sung sướng khó trọn đời
Cảm thương kẻ nó hành nó hiếp
Xóc tóc cúp đầu
Cám thương người nó móc nó treo
Hành thân hoại thể
Nghĩ thương không xiết kể
Giận nói chẳng hay cùng
Giận những phường bất hiếu bất trung
Thương những kẻ oan con oan vợ
Thương gã chệch đêm nằm không ngủ
Nóng gan son ra lập nghĩa đường
Giận thằng Tây chẳng giữ phong cương
Sống u mê theo tuồng tả đạo
Trách những kẻ lòng muông dạ cáo
Sống hư hèn sửa trấp nưng khăn
Thương những tay bảng quế trung thần
Thủa gan dạ thẻ ngời bia tạc
Làm người sao khỏi thác
Thác trung thần, thác cũng thơm danh
Làm người ai chẳng tham sanh
Lòng địch khái xin cho rỡ tiết
Đêm năm canh thương người chánh liệt
Ngày sáu khắc nhớ kẻ trung trinh
Chốn biên thuỳ lãnh ấn tổng binh
Cờ đề chữ “Bình Tây đại tướng”
Trước trí quân ư Nghiêu Thuấn thượng
Sau vi xã tắc lương thần
Phải cạn lời rao khắp muôn dân
Sửa tấc dạ dìu về một mối
Ai chẳng ra thú trước
Ắt phải luỵ về sau
Bớ trẻ già bé lớn đâu đâu
Kíp bội ám đầu minh tua gắng
Chiếu phụng dầu ta lãnh đặng
Nương lòng trời cứu lũ sanh linh
Phải cạn lời tỏ hết chơn tình
Cho con trẻ dân đen đều biết
Kẻ nào còn vi ngược trợ Kiệt
Mũi thiên oai nhất quyết không dung.
(Vè đánh Tây )
Tại vì: thầy mẹ bên em phụ khó, tham sang,
Mẹ của anh không vay lúa, nỏ (chẳng) tạm vàng,
Hô vàng, hô vện, hô đốm, hô khoan...
Một đàn chó dữ cắn mẹ anh què!
Bận nầy hổ thẹn với thế gian!"
Anh đi tự vẫn, bỏ nghĩa tam cang không đền!"
- Xin chàng hãy dằn lòng tự ái,
Thiếp dang tay níu lại,
Khoan, khoan!
Chàng đưa ngực thiếp vuốt, cho hạ chín lá gan,
Nhất mẫu, nhất tử, chàng đòi tự tử, bỏ mẫu từ ai nuôi?"
- Anh mong nàng, thấu tình, cạn lẽ,
Sống dương trần, anh không mất lòng đứa trẻ,
Lỡ thác rồi, em có nhớ:
Tình chồng, nghĩa vợ,
Thì hãy nuôi lấy mẹ già thay anh!
-"Hỡi anh ơi!" Chẳng thà ta thác có đôi,
Không thà anh thác, em ngồi chịu tang!
Đây sơi dây mây, xin vái Thiên Hoàng,
Cho tôi theo kịp gót chàng thủy chung..
(Hò Nàng Vung)
Tản Viên núi ấy kiêu thay
Tầng trên tầng dưới thắt ngay cỏ bồng
Họa núi tôi lại họa sông
Vì chàng em phải long đong thế này
Họa nhà quan sở lầu tây
Em sang Hà Nội họa ngay Cột Cờ
Họa nhà máy Nước, máy Tơ
Xin chàng hãy cứ đợi chờ chàng ơi
Vườn Bách thú em đã họa rồi
Em xuống dưới biển, họa đôi cá vàng.
