Ông giẳng ông giăng,
Xuống chơi với tôi.
Có bầu có bạn,
Có ván cơm xôi.
Có nồi cơm nếp,
Có nệp bánh chưng.
Có lưng hũ rượu,
Có chiếu bám đu.
Thằng cu xí xóa,
Bắt trai bỏ giỏ.
Cái đỏ ẵm em,
Đi xem đánh cá.
Có rá vo gạo,
Có gáo múc nước.
Có lược chải đầu,
Có trâu cày ruộng.
Có muống thả ao,
Ông sao trên trời.

ÔNG GIẲNG ÔNG GIĂNG(2)

Ông giẳng ông giăng,
Ông giằng búi tóc.
Ông khóc ông cười,
Mười ông một cỗ.
Đánh nhau lỗ đầu,
Đi cầu hàng huyện.
Đi kiện hàng phủ,
Một lũ ông già. Mười ba ông điếc...

ÔNG GIẲNG ÔNG GIĂNG(3)

Ông giẳng ông giăng,
Xuống chơi ông Chính.
Ông Chính cho mõ,
Xuống chơi nồi trõ.
Nồi trõ cho vung,
Đến chơi cành sung.
Cây sung cho nhựa,
Đến chơi con ngựa.
Con ngựa cho gan,
Đến chơi bà quan.
Bà quan cho bạc,
Đến chơi thợ giác.
Thợ giác cho bầu,
Đến chơi cần câu.
Cần câu cho lưỡi,
Đến chơi cây bưởi.
Cây bưởi cho hoa,
Đến chơi cây cà.
Cây cà cho trái,
Đến chơi con gái.
Con gái cho chồng,
Đến chơi đàn ông.
Đàn ông cho vợ,
Đến chơi kẻ chợ.
Kẻ chợ cho voi,
Đến chơi cây sồi.
Cây sồi cho lá,
Đến chơi con cá.
Con cá cho vây,
Đến chơi ông thầy.
Ông thầy cho sách,
Đến chơi thợ ngạch.
Thợ ngạch cho dao,
Đến chợ thợ rào.
Thợ rào cho búa,
Trả búa thợ rào.
Trả dao thợ ngạch,
Trả sách ông thầy.
Trả vây con cá,
Trả lá cây sồi.
Trả voi kẻ chợ,
Trả vợ đàn ông.
Trả chồng con gái,
Trả trái cây cà.
Trả hoa cây bưởi,
Trả lưỡi cành câu.
Trả bầu thợ giác,
Trả bạc bà quan.
Trả gan con ngựa,
Trả nhựa cây sung.
Trả vung nồi trõ,
Trả mõ ông Chính.

Chú thích: Bài này cũng như bài "Bắt được con công" kế tiếp có một kỹ thuật kể xuôi rồi trả ngược đặc biệt ngộ nghĩnh.

BẮT ĐƯỢC CON CÔNG

Chú bé bắt được con công,
Đem về biếu ông.
Ông cho con gà,
Đem về biếu bà.
Bà cho quả thị,
Đem về biếu chị.
Chị cho quả chanh,
Đem về biếu anh.
Anh cho tu hú,
Đem về biếu chú.
Chú cho buồng cau,
Chú thím đánh nhau.
Buồng cau trả chú,
Tu hú trả anh.
Quả chanh trả chị,
Quả thị trả bà.
Con gà trả ông,
Con công phần tôi.

BAO GIỜ CHO ĐẾN THÁNG BA

Bao giờ cho đến tháng ba,
Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng.
Hùm nằm cho lợn liếm lông,
Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi.
Nắm sôi nuốt trẻ lên mười,
Con gà, be rượu nuốt người lao đao.
Lươn nằm cho trúm bò vào,
Một đoàn cào cào đuổi bắt cá rô.
Lúa mạ nhảy lên ăn bò,
Cỏ năn cỏ lác rình mò bắt trâu.
Gà con đuổi bắt diều hâu,
Chim ri đuổi đánh vỡ đầu bồ nông.

Chú thích: Bài này và hai bài kế tiếp "Bước sang tháng sáu giá chân" và "Vè nói ngược" thuộc loại những bài ca ngược đời tương đương với những bài Anh Mỹ mệnh danh là "Contradiction".

BƯỚC SANG THÁNG SÁU GIÁ CHÂN

Bước sang tháng sáu giá chân,
Tháng một nằm trần bức đổ mồ hôi.
Con chuột kéo cầy lồi lồi,
Con trâu bốc gạo vào ngồi trong cong.
Vườn rộng thì thả rau rong,
Ao sâu giữa đồng, vãi cải làm dưa.
Đàn bò đi tắm đến trưa,
Một đàn con vịt đi bừa ruộng nương.
Voi kia nằm ở gặm giường,
Cóc đi đánh giặc bốn phương nhọc nhằn.
Chuồn kia thấy cám liền ăn,
Lợn kia thấy cám nhọc nhằn bay qua.
Trời mưa cho mối bắt gà,
Thòng đong cân cấn đuổi cò lao xao.
Lươn nằm cho trúm bò vào,
Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.
Thóc giống cắn chuột trong bồ,
Một trăm lá mạ đuổi vồ con trâu.
Chim chích cắn cổ diều hâu,
Gà con tha quạ biết đâu mà tìm.
Bong bóng thì chìm, gỗ lim thì nổi,
Đào ao bằng chổi, quét nhà bằng mai.
Hòn đá giẻo dai, hòn xôi rắn chắc,
Gan lợn thì đắng, bồ hòn thì bùi.
Hương hoa thì hôi, nhất thơm thì cú,
Đàn ông to vú, đàn bà rậm râu.
Hay cắn thì trâu, hay cày thì chó.

VÈ NÓI NGƯỢC

Nghe vẻ vè ve,
Nghe vè nói ngược.
Ngựa đua dưới nước,
Tàu chạy trên bờ.
Trên núi đặt lờ,
Dưới sông bửa củi.
Gà cồ hay ủi,
Heo nái hay bươi.
Nước kém mùng mười,
Ba mươi nước lớn.

Ù Ỳ CÚT KÍT

Ù ỳ cút kít,
Xay lúa lấy gạo ăn mai.
Có một thợ cấy với hai thợ cày,
Thợ cấy mà lấy thợ cày.
Để cho thợ mạ khóc ngày khóc đêm.

VÀO VƯỜN XEM VƯỢN HÁI HOA

Vào vườn xem vượn hái hoa,
Xem voi đi guốc, xem gà nhuộm răng.
Xuống sông xem cá đấu roi,
Xem tôm quần thảo, xem trai giỏ mình.

CHIM XUẤT QUÂN

Tùng tùng, đánh ba hồi trống!
Sắp quân cho chỉnh,
Phượng hoàng thống lĩnh.
Bạch hạc hiệp đồng,
Tả chi thì công.
Hữu chi thì sếu,
Giang cao ngất nghểu.
Đi trước tiên phong,
Cả mỏ bồ nông.
Đi sau tiếp hậu,
Sáo đen, sáo sậu.
Rán giục đôi bên,
Chú quạ thông tin.
Dóng dả ba quân,
Đội lương đi trước.
Một đàn vịt nước,
Chú két, chú le.
Sắm sửa thuyền bè,
Cho bọn trảy thủy.
Chim chích, chim ri,
Bé mọn biết gì.
Ở nhà coi sóc,
Chú cò chú cốc.
Coi sóc các làng,
Chèo bẻo nỏ nang.
Bầu cho làm huyện,
Đêm hôm đi tuần.
Phó cho chú vạc,
Chú ngỗng nghếch ngác.
Như thể đàn bà,
Chú vịt, chú gà.
Nhắc võng ông già,
Trèo lên núi chiều.
Giặc thấy đã nhiều,
Chạy như con cút.

TÒ VÒ MÀ NUÔI CON NHỆN

Tò vò mà nuôi con nhện,
Đến khi nó lớn, nó quện nhau đi.
Tò vò ngồi khóc tỉ ti,
Nhện ơi nhện hỡi, mày đi đằng nào.

LẠY TRỜI CHO CHÚA TÔI GIÀU

Lạy trời cho chú tôi giàu,
Cho tôi hút mỡ, ăn dầu quanh năm.
Lạy trời cho chúa tôi hoang,
Cho tôi mắc võng nghênh ngang cửa nhà.

Chú thích: Hai câu trên là lời con gián; hai câu dưới là lời con nhện.

LẠY TRỜI MƯA XUỐNG

Lạy trời mưa xuống,
Lấy nước tôi uống.
Lấy ruộng tôi cày,
Lấy đầy bát cơm.
Lấy rơm nấu bếp.

CON KIẾN MÀY Ở TRONG NHÀ

Con kiến mày ở trong nhà,
Tao đóng cửa lại mày ra đường nào?
Con cá mày ở dưới ao,
Tao tát nước vào mày chạy đường mô?

Chú thích: Bài này còn có một bài biến thể khác như sau:

Con kiến mày ở trong nhà,
Tao đóng cửa lại mày ra lối nào?
Con cá mày ở dưới ao,
Tao tháo nước vào chết lụt đêm nay!
Con chim mày ở trên cây,
Tao đốn dưới gốc mày bay đường nào.

CON MÈO MÀ TRÈO CÂY CAU

Con mèo mày trèo cây cau,
Hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà.
Chú chuột đi chợ đường xa.
Mua mắm mua muối giỗ cha chú mèo.

ÔNG TRĂNG MÀ BẢO ÔNG TRỜI

Ông trăng mà bảo ông trời,
Những người hạ giới là người như tiên.
Ông trời mới bảo ông trăng,
Những người hạ giới mặt nhăn như tiều.

TRÊN TRỜI CÓ VẨY TÊ TÊ

Trên trời có vẩy tê tê,
Một ông bảy vợ không chê vợ nào.
Một vợ tát nước bờ ao,
Phải trận mưa rào đứng nép bụi tre.
Một vợ thì đi buôn bè,
Cơn sóng, cơn gió nó đè xuống sông.
Một vợ thì đi buôn bông,
Chẳng may cơn táp nó giông lên trời.
Một vợ thì đi buôn vôi,
Khi vôi phải nước nó sôi ầm ầm.
Một vợ thì đi buôn mâm,
Không may mâm thủng lại nằm ăn xôi.
Một vợ thì đi buôn nồi,
Không may nồi méo, một nồi hai vung.
Một vợ thì đi buôn hồng,
Không may hồng bẹp, một đồng ba đôi.
Than rằng đất hỡi trời ôi!
Trời cho bảy vợ như tôi làm gì.

3.- CON CÒ TRONG CA DAO

CÁI CÒ ĐI ĐÓN CƠN MƯA

Cái cò đi đón cơn mưa,
Tối tăm mờ mịt ai đưa cò về.
Cò về đến gốc cây đề,
Giương cung anh bắn, cò về làm chi.
Cò về thăm bá, thăm dì,
Thăm cô xứ Bắc, thăm dì xứ Đông.

CÁI CÒ CHẾT TỐI HÔM QUA

Cái cò chết tối hôm qua,
Có hai hạt gạo với ba đồng tiền.
Một đồng mua trống, mua kèn,
Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vong.
Một đồng mua mớ rau rong,
Đem về thái nhỏ thờ vong con cò.

CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ VÀNG

Cái cò là cái còn vàng,
Mẹ đi đắp đàng, con ở với ai?
Con ở với bà, bà không có vú,
Con ở với chú, chú là đàn ông.

CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ CON

Cái cò là cái cò con,
Mẹ nó yêu nó, nó còn làm thơ.(*)
Cái cò bay lửng bay lơ,
Lại đây anh gửi xôi khô cho nàng.
Đem về nàng nấu, nàng rang,
Nàng ăn có giẻo, thời nàng lấy anh.

(*) Làm thơ: đây có nghĩa là làm nũng như thói quen của các em còn non nhỏ.

CÁI CÒ TRẮNG BẠCH NHƯ VÔI

Cái cò trắng bạch như vôi,
Cô kia lấy lẽ chú tôi thì về.
Chú tôi chẳng mắng, chẳng chê,
Thím tôi móc mắt, mổ mề xem gan.

CÁI CỐC MÀY LẶN AO CHÀ

Cái cốc mày lặn ao chà,(*)
Bay lên rủ cánh làm nhà chị nương.
Yếm thắm mà nhuộm hoa nương,
Cái răng hạt đỗ làm tương anh đồ.
Yếm thắm mà vã nước hồ,
Vã đi vã lại anh đồ yêu đương.

(*) Chà: những cành tre hay cành cây thả xuống chuôm ao để cho cá ở hay để rào đường lối. Thả chà xuống ao; cắm chà ở ngoài bờ lũy.

NƯỚC NON LẬN ĐẬN MỘT MÌNH

Nước non lận đận một mình,
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ai kia cạn cho gầy cò con.

CÁI CÒ LẶN LỘI BỜ SÔNG

Cái cò lặn lội bờ sông,
Gánh gạo đưa chồng, tiếng khóc nỉ non.
Nàng về nuôi cái cùng con,
Để anh đi trẩy(*), nước non Cao Bằng.
Chân đi đá lại dùng dằng,
Nửa nhớ Cao Bằng, nửa nhớ vợ con.

(*) Trẩy: Cất mình đi xa; quân trẩy, trẩy hội, trẩy thủy.

CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ KỲ

Cái cò là cái cò kỳ,
Ăn cơm nhà dì, uống nước nhà cô.
Đêm nằm thì ngáy o o,
Chửa đi đến chợ đã lo ăn quà.
Hàng bánh, hàng bún bày ra,
Củ từ, khoai nước cùng là cháo kê.
Ăn rồi cắp đít ra về,
Thấy hàng chả chó lại lê trôn vào.
Chả này bà bán làm sao?
Ba đồng một gắp lẽ nào chẳng mua.
Nói dối là mua cho chồng,
Đem đến quãng đồng, ngả nón ra ăn.
Thoạt là đau bụng lăm răm,
Về nhà đau quẳn đau quăn dạ dày.
Đem tiền đi bói ông thầy,
Bói ra quẻ này, những chả cùng nem.
Cô nàng nói dối đã quen,
Nào tôi ăn chả ăn nem bao giờ.

CON CÒ CON VẠC CON NÔNG

Con cò con vạc con nông,
Ba con cũng béo vặt lông con nào?
Vặt lông con vạc cho tao,
Hành răm nước mắm bỏ vào mà thuôn.

CON CÒ MÀ ĐI ĂN ĐÊM

Con cò mà đi ăn đêm,
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Ông ơi, ông vớt tôi nao,
Tôi có lòng nào ông hãy sáo măng.
Có sáo thì sáo nước trong,
Đừng sáo nước đục đau lòng cò con.

CON CÒ LÀ CON CÒ QUĂM

Con cò là con cò quăm,
Mày hay đánh vợ, mày nằm với ai?
Có đánh thì đánh sớm mai,
Chớ đánh chập tối, chẳng ai cho nằm.

CÁI CÒ CÁI VẠC CÁI NÔNG

Cái cò cái vạc cái nông,
Sao mày dẵm lúa nhà ông hỡi cò.
Không, không, tôi đứng trên bờ,
Mẹ con nhà nó đổ ngờ cho tôi.
Chẳng tin thì ông đi đôi,
Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.

CÁI CÒ LẶN LỘI BỜ AO

Cái cò lặn lội bờ ao,
Hỡi cô yếm đào, lấy chú tôi chăng?
Chú tôi hay tửu, hay tăm,
Hay nước chè đặc, hay nằm ngủ trưa.
Ngày thì những muốn trời mưa,
Đêm thì những muốn đêm thừa trống canh.

CÁI CÒ LÀ CÁI CÒ CON

Cái cò là cái cò con,
Mẹ đi xúc tép để con ở nhà.
Mẹ đi một quãng đường xa,
Mẹ sà chân xuống phải mà con lươn.
Ông kia có cái thuyền nan,
Chở vào ao rậm xem lươn bắt cò.
Ông kia chống gậy lò dò,
Con lươn thụt xuống, con cò bay lên.

CÁI CÒ CHẾT RŨ TRÊN CÂY

Cái cò chết rũ trên cây,
Cò con mở sách xem ngày làm ma.
Cà cuống uống rượu la đà,
Chim ri ríu rít bò ra chia phần.